كه روش ضرورى را در تنظيم مصالح اجتماعى ايفاء مىنمايد . جنبهء ناشايستهء آن كه از حدود ضرورى تنظيم مزبور متجاوز مىنمايد ، تسلَّط انسان بر انسان ، از اين جنبه ، كشتار و تصادم است و بس .
4 - اجتماعات پيشرفته همواره بطور قاطع از عامل چهارم حمايت ميكند و آن عبارت است از تحصيل رضايت اقناع كننده و وصول به آن .
در ميان تزاحم نشاطهائى كه مطلوب بشرى است ، سه نوع اساسى به رشد عامل چهارم كمك كرده است : نوع يكم - عواطف خانوادگى كه در روابط جنسى مجسّم مىشود .
نوع دوم - تغذيه و بزرگ كردن كودكان .
نوع سوم - گرايش به آگاهى فكرى كه در بهره بردارى از تبادل افكار مجسم مىگردد .
به اين سه نوع نشاط ، فعاليتهاى بازرگانى در جوامع گسترش يافته هم اضافه مىشود .
ولى در ماوراى حدود اين احساسات و تحركهاى خصوصى ، يك رابطهء عاطفى بزرگترى نيز وجود دارد و آن عبارت است از تقديس و تمجيد رو بافزايش نيرويى كه طبيعت به وسيلهء آن نيرو ، هدفهاى عالى انسانى را قابل وصول مىسازد و افرادى از انسانها را بوجود مىآورد كه مىتوانند آن هدفهاى عالى را با تشخيص آگاهانه ، تفكيك نمايند . اين تقديس و تمجيد اساس احترام انسان به انسان است .
اين تقديس و تمجيد است كه آزادى فكر بشر و عمل آن را كه براى استمرار حيات در تكاپو براى رسيدن بمراحل عالى و تازه تر كه در روى زمين ، ضرورى هستند ، تأمين مىنمايد [1] .
پس انسانيتى كه براى او رسالتى لازم است وجود دارد ممكن است با ديدن عنوان اين مبحث در شگفتى فرو رويد و از نويسنده بپرسيد كه مگر انسانيت احتياج به اثبات دارد

[1] تكاپوهاى ايده‌ها ، و ايتهد ص 85 و 86 متن انگليسى .

29