است كه حق را بپذيرد و گردن نهد و در مقام لجاج و عناد برنيايد . و اگر از انصراف و ظهور لفظ معرفت صرف نظر كنيم شناسائى هر مطلب حقى را شامل شود و موضوع جاهل قاصر و مقصرى كه فقها گويند پيش آيد .
2 - عبد الاعلى گويد : از امام صادق ( ع ) پرسيدم كسى كه چيزى را نشناسد مسئوليتى دارد ؟ فرمود : نه ( زيرا مؤاخذه غافل عقلا قبيح است ) .
3 - و فرمود : هر چه را خدا از بندگان پوشيده داشته از گردن ايشان ساقط است ( پس هر كه چيزى را نداند باكى بر او نيست بشرط اينكه در تحصيلش مقصر نباشد ) .
4 - حمزة بن طيار گويد : امام صادق ( ع ) بمن فرمود بنويس ، سپس برايم املا كرد : از عقيده ماست كه خدا نسبت بآنچه ببندگان داده و بايشان معرفى كرده احتجاج كند . بسوى ايشان پيغمبر فرستاده و برايشان كتاب نازل كرده كه در آن امر فرموده و نهى نموده ، بنماز و روزه امر فرموده ( روزى بين الطلوعين در وادى معرس ) پيغمبر ( ص ) را از انجام نماز خواب ربود ( و نماز صبحش قضا شد ) خدايش فرمود : من ترا بخواب برم و من ترا بيدار كنم هر وقت از خواب برخاستى نماز بخوان تا مردم بدانند اگر از نماز خوابشان ربود بايد چه كنند ، چنان نيست كه ايشان گويند : چون پيغمبر از نماز خوابش ربود ، هلاك گشت و هم چنين است موضوع روزه ( خداى تعالى فرمايد ) من مريضت ميكنم و من بهبودت ميدهم . چون شفايت بخشيدم روزه را قضا كن ، سپس امام صادق ( ع ) فرمود : همچنين در هر چيز ( از اوامر خدا ) كه بنگرى هيچ كس را در تنگى و فشار نمىبينى ، كسى را نمىبينى جز اينكه خدا بر او حجت دارد و خدا را نسبت بكار او مشيت است ،

232