قائل مباش زيرا قدريه نه بگفتار اهل بهشت قائل شدند و نه بگفتار اهل دوزخ و نه بگفتار شيطان براى اينكه اهل بهشت گفتند ( سورهء 7 - 43 ) « سپاس خداى راست كه ما را باين بهشت هدايت فرمود و اگر خدا ما را هدايت نميكرد ، ما هدايت نميشديم » و اهل دوزخ گفتند ( سوره 23 - 106 ) « پروردگارا ، شقاوت خود ما بر ما غلبه كرد و ما گروهى گمراه بوديم » و شيطان گفت : « پروردگارا بسبب آنكه تو مرا گمراه كردى » ( پس اين هر سه طايفه نيكى و بدى را بخدا ارجاع ميدهند ولى قدريه بخودشان برميگردانند ) عرضكردم بخدا سوگند من بگفتار ايشان قائل نيستم بلكه ميگويم چيزى نباشد مگر بوسيله آنچه خدا خواهد و اراده كند و تقدير نمايد و حكم فرمايد ، فرمود : اى يونس چنين نيست ، چيزى نباشد مگر آنچه خدا خواهد و اراده كند و تقدير نمايد و حكم فرمايد ميدانى مشيت ( خواست خدا ) چيست ! گفتم :
نه : فرمود : ذكر اولست ( ياد نخستين ) ميدانى اراده چيست ؟ گفتم : نه فرمود : آن تصميم است بر آنچه ميخواهد ، ميدانى قدر چيست ؟ گفتم : نه فرمود آن اندازه گيرى و مرزبندى است مانند مقدار بقا و زمان فناء سپس فرمود و قضا ( حكم ) محكم ساختن و وجود خارجى دادنست ، يونس گويد : از آن حضرت اجازه خواستم كه سرش را ببوسم و عرضكردم : گرهى برايم گشودى كه از آن بىخبر بودم .
شرح - مجلسى عليه الرحمة گويد جمله « لا يكون الا بما شاء الله » در بيشتر نسخ كافى در قول يونس با « باء » و در قول امام بدون « باء » ذكر شده است و سپس دو توجيه براى آن بيان ميفرمايد و همچنين صدر المتألهين و فيض كاشانى قدس سرهما هر كدام در اين زمينه بيانى دارند ولى انصاف اينست كه امام عليه السلام با در نظر گرفتن درجه فهم و دانش يونس و معنائى كه خود او از كلامش اراده كرده جوابش را داده است و اين جهات براى ما واضح و روشن نيست تا بدانيم آن جمله با نداشتن « باء » چه فرقى از لحاظ معنى .
ميكند ، و اما منظور از « ذكر اول » مرحوم فيض گويد كه : لوح محفوظ است و مقصود از بقاء و فناء مدت عمر هر چيز و اجل اوست .

219