معانى با معانى مورد توجه و نياز روايات دسته اول مخالفتى ندارد بلكه لازم و ملزوم يك ديگرند زيرا آنكه غنى بالذات و كامل از تمام جهات شد و در مقابل مخلوقى محتاج و تو خالى قرار گرفت قهرا اين فقير بآن غنى متوجه مىشود و بدو نياز ميبرد : بنا بر اين آنچه مرحوم كلينى فرمودند نسبت بكسانيست كه از كلمه « صمد توپر » معنى ظاهر لفظش را اراده كنند و خدا را مانند سنگ و آهن - العياذ با لله - توپر بدانند همچنان كه آيات شريفه : * ( يَدُ الله فَوْقَ أَيْدِيهِمْ ) * ، و جاء * ( رَبِّكَ - إِنَّ الله ) * * ( عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى ) * را بمعنى ظاهرش ميگيرند و براى خدا دست و شخص و جسم قائل ميشوند در صورتى كه اين كنايات و استعارات در لغت عرب و بلكه در هر لغتى فراوان است و ابلغ از تصريح شمرده شده است .
باب حركت و انتقال 1 - جعفرى گويد ، در خدمت حضرت موسى بن جعفر ( ع ) گفته شد : مردمى عقيده دارند : خداى تبارك و تعالى بآسمان پائين فرود آيد حضرت فرمود : خدا فرود نيايد و نيازى بفرود آمدن ندارد : ديدگاه او نسبت بنزديك و دور برابر است ( همچنان كه آسمان بالا را ميبيند آسمان پائين را هم ميبيند ) هيچ نزديكى از او دور نشده و هيچ دورى باو نزديك نگشته ، او بچيزى نياز ندارد بلكه نياز همه باوست ، او عطاكننده است ، شايسته پرستشى جز او نيست عزيز و حكيم است ، اما گفتهء وصفكنندگانى كه گويند خداى تبارك و تعالى فرود آيد ( درست نيست ) و اين سخن كسى گويد كه خدا را بكاهش و فزونى نسبت دهد ( زيرا جسم محدود است و هر محدودى كم و زياد مىشود ) بعلاوه هر متحركى احتياج بمحرك يا وسيله حركت دارد ، كسى كه اين گمانها را بخدا برد هلاك گردد ، بپرهيزيد از اينكه راجع بصفات خدا در حد معينى بايستيد و او را بكاهش يا فزونى يا تحريك يا تحرك يا انتقال يا فرود آمدن يا برخاستن يا نشستن محدود كنيد ، خداى

169