6 - فضيل گويد : بامام باقر عليه السلام عرضه داشتم : قربانت ، اگر صلاح بدانيد بمن بفهمانيد كه آيا خداى - جل وجهه - پيش از اينكه مخلوق را بيافريند ميدانست كه يكتاست ؟ زيرا دوستان شما اختلاف كرده ، بعضى گويند : پيش از آنكه مخلوقى آفريند عالم بود و بعضى گويند معنى ميداند خلق ميكند است پس خدا امروز ميداند كه پيش از خلقت اشياء يگانه بوده و اينها گويند اگر ثابت كنيم كه او هميشه بيگانگى خود عالم بوده در ازل با او چيز ديگرى ثابت كرده‌ايم . آقاى من اگر صلاح دانيد بمن بياموزيد چيزى را كه از آن تجاوز نكنم : حضرت نوشت : خداى - تبارك و تعالى ذكره - هميشه عالم است .
شرح - در نحوهء علم خداوند بموجودات اقوال و وجوه بسياريست يكى از اساتيدم ميگفت : « من تا 32 قول پيدا كردم » مانند مشائيون سابق كه بمتابعت ارسطاطاليس علم را متقدم بر اشياء دانند و خدا را فاعل بالعناية و اثر افيون بمتابعت افلاطون قائل بمعيت علم با وجود اشيائند و اضافه علم را باشياء اضافه فاعليه دانند و محقق طوسى در اشارات راه ديگرى پيموده است ، مرحوم صدر المتألهين سر دقيق و بحر عميق ديگرى كشف كرده است ، خلاصه در ميان اين قائلين كسانى هستند كه گويند علم خداوند بدون وجود معلوم ممكن نيست اگر چه وجود انكشافى و نحوى از حصول باشد و گويا كسانى كه در اين چند روايت گفتند : علم خدا بمعنى فعل و خلق اوست همين مقصود را دارند ، ولى امام ( ع ) بواسطه اينكه فهم سائل را كوتاه ميدانسته يا بواسطه اينكه سخن گفتن و تفكر در اين موضوع با ملاحظه عينيت ذات و صفات مشمول سخن از كيفيت است جواب اجمالى و سر بسته داده و قدم فرا گذاشتن را اجازه نفرموده است .
باب ديگرى كه از جمله باب اولست 1 - محمد بن مسلم گويد امام باقر ( ع ) در باره صفت خداى قديم فرمود : همانا او يگانه و توپر است ؛

146