چنان كه گفته شد تاريخ جهانگشا بوقايع سال 655 خاتمه مىيابد [1] ، در حالى كه تاريخ وصاف از وقايع 656 شروع شده تا سال 728 يعنى اواسط سلطنت آخرين پادشاه مغول ، ابو سعيد بهادر . [2] 6 - مجمع الانساب تأليف محمد بن على بن محمد بن حسين شبانكاره كه سال تاريخ تحرير اول آن 733 است [3] و تاريخ عمومى است از ابتداى خلقت تا زمان تحرير . [4] 7 - شاهنشاه نامه يا چنگيز نامهء احمد تبريزى كه منظومه ايست تاريخى مبتنى بر وقايع سنوات و مشتمل بر حوادث تاريخ مغول تا سال 738 بنام سلطان ابو سعيد در 18000 بيت [5] .
8 - غازان نامه تأليف نور الدين بن شمس الدين محمد كه در سال 763 تاليف شده و نسخ آن بسيار كم است مشتمل بر 9 تا 10 هزار بيت ببحر تقارب [6] .
اما از ميان اين كتب [7] ، به نظر نگارنده تاريخ گزيده از چند لحاظ جالب توجه است . نخست اينكه عبارتى بسيار روان و دلنشين دارد و بهيچوجه در آن از انشاء مطنطن و سنگين كتبى مانند وصاف يا جهانگشاى جوينى ديده نمىشود . ثانيا اينكه به نسبت حجم خود محتوى مطالب بسيار پر ارزشى است و بقول مرحوم براون ، با اينكه از صد و

[1] - در بعضى از نسخ جهانگشا رساله ايست در فتح بغداد و آن رساله كه منسوب است بخواجه نصير الدين طوسى در جزو جلد سوم جهانگشا بهمت مرحوم قزوينى چاپ شده است .
[2] - ازين كتاب چاپ سنگى نفيسى در سال 1269 در بمبئى به عمل آمده و اخيرا نيز كتابخانهء ابن سينا چاپ افستى از همان طبع بمبئى منتشر نموده است .
[3] - گويا نسخهء اول اين كتاب در غارت خانهء خواجه غياث الدين محمد پسر خواجه رشيد الدين فضل الله در تبريز از بين رفته و مؤلف بناچار نسخهء ديگرى پرداخته است . رجوع شود بكتابخانهء اينديا افيس India office نمرهء 21 و 22 تاليف دكتراته
[4] - فهرست ريو ص 83
[5] - متمم فهرست ريو نمرهء 201 ص 135
[6] - از سعدى تا جامى 126 - 127
[7] - مخصوصا بذكر تاريخ المعجم فى آثار ملوك العجم نپرداختم زيرا اين كتاب كه بدست فضل الله الحسينى و بنام اتابك نصرة الدين احمد بن يوسف شاه تاليف شده كتابى مصنوع و متكلف است در سر گذشت پادشاهان قديم ايران تا آخر عهد ساسانيان و كمتر فايدهء تاريخى در آن ديده مىشود بلكه نظر مؤلف بيشتر بر انشاء بوده است . اين كتاب در تهران چاپ سنگى شده است .

مقدمة 4