إسم الكتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى ( عدد الصفحات : 636)

كه حيات تكامل يافتهء انسانى دارا است برخوردار نيست ، به اين معنى كه تضاد وجنگ حيوانات ، بدون آگاهى به زندگى ومرگ ودرد ولذت يكديگر صورت مىگيرد ، زيرا « به قول جلال الدين روح حيوانى سفال جامده است » .
اين حيات انسانى است كه در كشتار يكديگر مىداند كه چه مىكند . زندگى چيست ومرگ چه معنا دارد ولذت چيست والم يعنى چه ؟ لذا هر چه تكامل نوع آدمى بالاتر مىرود ، امكان تعاون وحس هم نوعى واشتراك در روح كلى را بهتر مىفهمد وبه مقتضاى آن حركت مىكند .
« روح انسانى كنفس واحده است » آگاهى انسانها به اتحاد در نوع انسان بودن به تنهايى از جنگ وكشتار جلو گيرى نمىكند ، به همين جهت است كه تاريخ بشرى پر از انواع واقسام گوناگونى از جنگ وكشتار است ، با اين كه كمترين توجه به فرهنگ اين انسانهاى جنگاور سلاح پرست اثبات مىكند كه آنها مىدانستند كه شمشير به روى انسانى ، كشيده‌اند كه با او همنوع است .
آن چه كه مىتواند تضاد وتخالف آدميان را از ميدان جنگ وخون ريزى به معناى عمومىاش باز گردانيده وبه مامن صلح وصفا وتعاون وعدالت اجتماعى ببرد آگاهى به اتحاد انسانها در يك روح كلى است كه در موقع پذيرش وحدت ايده آل اعلا به خوبى روشن مىشود ، به همين جهت است كه جلال الدين با تمام توجه وآگاهى همه جانبه ، در ابيات مورد تحليل پس از تعميم جنگ وپيكار به همهء رو بناى هستى مىگويد :
< شعر > گوهر جان چون وراى فصلهاست خوى او اين نيست ، خوى كبرياست < / شعر > تا اين خوى كبريايى در انسان به وجود نيامده است ، همواره تضاد موجود بين افراد واجتماعات نه راهى براى تكامل بلكه راهى براى كشتار وقيحانهء آنها بوده وهميشه آنان را كمين گير يكديگر خواهد ساخت . واگر با اين وضع ادعا كند كه من در لذت زندگانى غوطه ورم ومن از حيات خويشتن بهره مند وراضيم ، پاسخش

77