بايد دانست كه انجام يافتن اين عمل به طور انكار ناپذير امكانهاى تمتع ولذت را تقليل مىدهد ، زيرا شادى ومسرت حاصل از اقناع يك غريزهء آزاد وغير مقيد ، به مراتب شديدتر از فرو نشاندن وراضى ساختن يك غريزهء رام شده ومقيد است . . . مىتوان با حفظ تمايل غريزى ولى يا هدايت آن به طرف مقاصد وموضوعهاى ديگر به قسمى در مقابل رنج از خود دفاع نمود . با اتخاذ اين رويه ، ديگر جهان خارجى با اجراى تمايلات انسان مخالفت نخواهد كرد .
عمل مزبور كه عبارت از تغيير شكل دادن به هدفهاى نخستين غرايز است . تصعيد خوانده مىشود ودر اثر آن ، از كار هوش وفعاليت روح لذت بيشترى نصيب شخص خواهد گرديد واز سرنوشت چندان كارى به زيان او ساخته نخواهد بود . » [1] دو نكته اساسى در عبارات فوق ديده مىشود كه بايد مورد دقت قرار گرفته ودر نتايج خود مكتب فرويد تجديد نظر به عمل آورد :
نكتهء يكم - مىگويد : « خواهشها وتمناهاى روحى كه در مقابل اصالت حقيقت تسليم مىشوند . موجب تسلط بر غرايز مىگردند « معلوم مىشود كه اصالت حقيقتى بر خواهشها وتمناهاى روح مطرح است كه مىخواهد بر غرايز مسلط شود .
نكتهء دوم - « منتهى چون عدم ارضاى غريزه هاى رام شده به اندازهء عدم ارضاى غرايز آزاد دردناك نيست . . . » تعبير غرايز آزاد [ كه معلوم نيست چگونه فرويد با آن نظريات ميكانيكى كه در درون آدمى دارد ، ابراز شده است ؟ ] صريح در اين است كه غرايز طبيعى در فعاليتهاى خود زنجير اجبارى به دست وپاى روان آدمى مىبندد وآن آزادى روانى كه ايده آل مطلق همهء انسانها است ، در نيروها وفعاليتهاى عالى وبه اصطلاح فرويد در فعاليتهاى تصعيدى روح بارور مىگردد . جملات بعدى عبارت فرويد فوق العاده جالب است كه مىتواند ادعاى جلال الدين

[1] انديشه هاى فرويد ، ص 110 و 111 . .

444