1 - ريشهء اصلى برده گيرى را كه پيروزى در جنگها بود ، به كلى سوزانيده ونابود ساخت ، زيرا در فتح مكه كه از نظر قدرت دشمنان اسلام ساكن در مكه ، مؤثرترين وبا ارزشترين پيروزى پيامبر در اسلام بود ، دستور داد هيچ كس را به بردگى نگيرند واعلان آزادى بر همهء اهل مكه صادر كرد ، بدين ترتيب ريشهء اساسى برده گيرى در تاريخ بشرى را محو ونابود ساخت .
2 - سهم بزرگى از اساسىترين بودجه مالياتى ( زكات ) به آزاد ساختن برده ها مطابق آيه‌اى كه در قرآن در بارهء مصارف زكات آمده است ، اختصاص داد .
3 - كيفر جرمهاى فراوانى را آزاد كردن برده ها مقرر ساخت .
4 - آزاد كردن برده ها را يكى از با عظمتترين عبادت معرفى نمود . . . اگر با اين دستورات رفتار مىشد ، روى محاسبه در عدد برده هاى آن روز عربستان وعوامل چهارگانه‌اى كه براى آزادى آنان مقرر شده بود ، مىبايست پيش از نيمهء قرن اول بعثت پيامبر اكرم ، بردگى از شبه جزيرهء عربستان ريشه كن مىگشت [1] اما همه مىدانيم كه ايده ئولوژى اسلامى جز در دورانهاى محدود بازيچه دست جهان خوران تبهكار شد ونه تنها عوامل گوناگون آزادى بردگان دنيا پشت سر انداخته شد ، بلكه روشنتر وضرورىتر از آن عوامل كه ادارهء مردم از ديدگاه ايدئولوژى الهى بود به خاك فراموشى سپرده شد .

[1] افق انسانى اسلام حتى بالاتر از آن است كه به آزاد ساختن بردگان مسلمين قناعت بورزد ، بلكه اسلام مىخواست حتى با بودجهء مسلمين بردگان غير مسلمان را نيز آزاد كند . يحيى بن سعيد مىگويد : عمر بن عبد العزيز مرا مأمور ماليات آفريقا نمود ، پس از وصول ماليات هر چه مستحق جستجو كردم ، كسى را پيدا نكردم ، زيرا عمر بن عبد العزيز نيازمندى همهء آنان را مرتفع ساخته بود ، من با آن ماليات برده هاى غير مسلمان را خريدم وآزاد كردم وشرط مىكردم كه با مسلمانان دوست باشند . » سيره عمر بن عبد العزيز ص 59 تأليف ابو محمد عبد الله بن عبد الحكم - به تصحيح وتعليق احمد عبيد . .

415