نكته‌اى كه در اين بيت بايد مورد توجه قرار بگيرد ، اين است كه جلال الدين در مورد قضاء وتاثير آن در كتاب مثنوى عقايد مختلف ابراز كرده است .
گاهى تاثير قضا را عامل منحصر هر چه كه در جهان وانسان به وجود مىآيد ، مىداند . گاه ديگر انسان را به تمام معنى مختار ديده وتاثير قضا را در بارهء انسان ناديده مىگيرد ، البته اين روش در مثنوى بسيار اندك بوده ومىتوان گفت : با يك تاويلات صحيح چنين عقيده‌اى را جلال الدين ابراز نكرده است .
عقيدهء سوم همان است كه در بيت مورد تحليل بيان مىكند وآن عبارت است از دو عنصرى بودن حركات وسكنات آدمى كه به طور اجمال در اول اين مبحث متذكر شديم .
ممكن است براى بعضى از مطالعه كنندگان محترم اين اعتراض جلوه كند كه اين چه تضاد گويى است كه جلال الدين در مثنوى براه انداخته است ؟ پاسخ اين اعتراض با نظر به اختلاف افقهايى كه جلال الدين براى جهان بينى انتخاب مىكند واضح است ، چنانكه تضاد گويىهاى جلال الدين را در باره جبر واختيار هم با همين اختلاف افقها كه روح جلال الدين در آنها در جريان مداوم بوده است ، تاويل كرده‌ايم .
پس از ابيات مربوط به دخالت ندادن قضا در كارهاى اختيارى انسانها ، جلال الدين بار ديگر دلايلى را كه در اواخر دفتر پنجم براى اثبات اختيار آورده بود تكرار مىنمايد وچون مطلب تازه‌اى در آنها نمىبينيم ، لذا از تحليل آنها خود دارى مىكنيم .

195