مسئله‌اى را كه مطرح كرده است با يك روحانيت عجيبى گوشزد كند مىگويد : گمان مبريد كه هنگامى كه طبيعت از ما وراى طبيعت سرازير شده ، در پهنهء جداگانه‌اى براى ابد استقلال يافت ، گمان مبريد كه صورت از معنى تفكيك شده ، راه خود را پيش گرفته است به طورى كه سير و مقصد جداگانه‌اى براى ابد پيدا كرده ، ابداً چنين توهمى را نكنيد . چرا ؟ زيرا موج هر اندازه هم براى خود خطوط و دواير و فراز و نشيب ايجاد كند بالاخره سكون و آرامشى در انتظار اوست كه دريا براى او آماده كرده است ، اين امواج متلاطم لحظاتى چند نمودى نشان مىدهد و سپس در آغوش باز دريا جاى خود را مىگيرد ، و در دريا محو مىشود ، بگذاريد همان مثال خود را مطرح كرده و هر دو حركت نزولى و صعودى را بنمايانيم :
< شعر > ( ( 1137 ) ) اين سخن و آواز از انديشه خاست تو ندانى بحر انديشه كجاست < / شعر > درياى ژرفا و بىكران انديشهء انسانى به تلاطم در آمده سخن و آواز را مانند موج دريا نمودار مىسازد ، تو نمود موج انديشه را مىبينى ، موج را مشاهده مىكنى ، اما درياى انديشه كه نمود آواز و سخن امواج آن است از تو پنهان است .
تو همين مقدار از لطافت سخن احساس مىكنى كه منبع اصلى اين نمود لطيف هم بايستى بسيار شريف و با عظمت باشد ، زيرا چون مطابق قانون اين از آن است ، بايستى « آن » داراى تمام مزايايى باشد كه « اين » از خود نشان مىدهد » .
ولى اين جريان ترتيب عالىترى دارد كه ذيلًا بيان مىكنيم :
< شعر > ( ( 1139 ) ) چون ز دانش موج انديشه بتاخت از سخن و آواز او صورت بساخت ( ( 1140 ) ) از سخن صورت بزاد و باز مرد موج خود را باز اندر بحر برد ( ( 1141 ) ) صورت از بىصورتى آمد برون باز شد كانا إليه راجعون < / شعر > دانش انسانى درياى انديشه را به موج در مىآورد ، اين تموج به صورت سخن در درون و سپس آواز در برون در مىآيد ، و از اين سخن و آواز صورتها پديدار مىگردد از قبيل خود الفاظ يا حركات و سكناتى كه سخن و آواز در زندگانى ايجاب مىكند ،

532