نام کتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى نویسنده : محمد تقي جعفري جلد : 1 صفحه : 88
حق تملك كار و يا كالا را در اين جامعه دارا مىباشد . . . . پس مفردات و قضاياى موجوده در رشتهء خيالات فوق به تنهايى حقايقى بودهاند ، ولى براى كسى كه هنوز كوچكترين گامى در مسير نتيجهاى بر نداشته است كه آن نتيجه پس از ده ها مقدمات حاصل خواهد گشت ، فقط جنبهء ذهنى دارد ، كه مىتواند او را دل خوش كند ، واحدهاى خيالات مزبور از آن جهت كه ممكن بود با صدها موانع بر خورد كند ، فقط مىتوانست از يك جريان ذهنى برخوردار بوده باشد ، و پيوستگى ميان واحدها و قضايايى كه در معرض گسيختگى از صدها موانع واقعى است خيال ناميده مىشود . خلاصه و به طور كلى مىتوان خيال را به اين شكل تعريف كرد : كه ذهن انسانى در يك جريان فكرى براى خود موجودها را معدوم ، و معدومها را موجود فرض مىكند گسيخته ها را پيوسته و پيوسته ها را از هم گسيخته و از اين راه يك لذت روانى در خود احساس مىنمايد . ممكن است خيالات براى انسان دردناك بوده باشد ، واحدها و قضايا را طورى تركيب بندى كند كه نتايج آنها براى او اندوهبار بوده باشد . معناى ديگرى براى خيال گفته شده است كه ما آن را معمولا با رؤيا مترادف مىگيريم ، و در اين معنى خيال لذت بخش مىباشد ، در اين جريان ذهنى ، واحدها و قضايا همه در بر آوردن آرمان خيال كننده استخدام مىشوند ، مانند گروه هاى بهشتى از صفحهء ذهن رژه مىروند . گاهى هم خيال در آن فعاليتهاى ذهنى به كار مىرود كه موجودات واقعى را در شكل نمود فقط ابراز مىدارد و يا به نيستيها لباس نمود مىدهد . تفسير ابيات پادشاه پس از انفجار روانى و پيوستن به ما وراى طبيعت ، در خواب ديد كه طبيب معالج حقيقى كنيزك ، فردا در فلان شكل مىرسد ، فرداى آن
88
نام کتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى نویسنده : محمد تقي جعفري جلد : 1 صفحه : 88