نام کتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى نویسنده : محمد تقي جعفري جلد : 1 صفحه : 256
در بارهء عظمت جهان هستى همين مقدار مىدانيم كه از نظر وسعت ، تا نورى از بعضى از كهكشانها به زمين برسد بايستى ميليونها سال نورى سپرى كند . كازارها با قطر يك هزار سال نورى در حركتند ، و حركت آنها تقريباً صدى شصت سرعت نور است . از آن طرف درخشندگى آنها مطابق ده ميليون برابر نور خورشيد است . با اين حال در مقابل عظمت خداوندى به طورى ناچيز است كه مىتوان گفت موجوديتى ندارد . يك مثال معمولى كه تا حدودى مىتواند شگفتى اين مسئله را از ما دور نمايد مسئلهء روح و جسم است ، در مقابل عظمت روح كه مىتواند زمان را اگر چه داراى امتداد بىشمار بوده باشد يك لحظه تصور كند ، تمام موجودات جهان هستى را مىتواند در ضمير خود جاى دهد ، بدون اين كه روح انسانى بزرگ شود مثلًا در حجمش افزوده گردد . تفسير ابيات وزير هم مانند خود شاه نادان ، غافل بود كه با خدا نمىتوان مبارزه كرد ، زيرا دين خواستهء خداوند براى مردم است ، او در صدد حيله گرى با خدا در آمده بود . او مىخواست دين را وسيلهء نابود ساختن دين بنمايد . چقدر عالى مىگويد : افلاطون هنگامى كه در بارهء اصول اساسى دين گفتگو مىكند ، مىگويد : « براى دولت هيچ قانونى وجود ندارد مادامى كه به قاعدهء فوق ( خدا و نظارت او و دادگرى او ) تكيه نكند . . . سپس مىگويد : هر دولتى كه افراد جامعهء خود را با اين سه اصل معظم تربيت نكرده است ، دولتى است كه زوال بر او حكومت خواهد كرد . واقعيت امر چنان نيست كه بعضى از سياست مداران گمان مىكنند كه مىتوانند دين را وسيلهء حكومت
256
نام کتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى نویسنده : محمد تقي جعفري جلد : 1 صفحه : 256