و كواكب را انتشار و ارض را اندكاك و جبال را تسيير و شمس را تكوير طارى شود ، و دنيا زوال پذيرد ، و دار آخرت به نقل خليفه سوى او ، زيب و زيور عمارت گيرد ، و آن چه در ظاهر موجود بود از معانى و حقايق [ 16 - پ ] به اصل خود ، كه در باطن است ، ملحق شود ، و امر الهى به سوى آخرت منتقل شود ، و اين كامل ختم و حافظ گردد بر خزانهء آخرت ، ختمى ابدى .
و اين است معنى آن چه گفته مىشود : قرآن برداشته خواهد شد به آسمان ، از آن كه خلق كامل است . چنان كه عايشه - رضى الله عنها - گفت : « و كان خلقه القرآن و الكتاب المبين الإلهي » . قال - رحمه الله - :
< شعر > أنا القرآن و السّبع المثاني و روح الرّوح لا روح الأواني فؤادي عند مشهودى مقيم يشاهده و عندكم لسانى < / شعر > و قال أمير المؤمنين - كرّم الله وجهه - :
< شعر > و أنت الكتاب المبين الَّذي بأحرفه يظهر المضمر < / شعر > و در خبر آمده است كه حق - سبحانه و تعالى - علم را از عالم بر مىدارد به انتزاع علما ، تا چون در روى زمين عالمى نماند كه مسألهء علمى داند ، و درويشى نماند كه « الله الله » گويد قيامت بر آن قوم قايم گردد .
و ختم بودن كامل بر خزانهء آخرت دليل است بر آن كه تجلَّيات الهيّه و اهل آخرت را به واسطهء « كامل » است ، چنان كه در دنيا . و كمالاتى كه به واسطه كامل در نشأت اخرويه بر حقايق موجودات فايض گردد ، نسبت به كمالات دنيويه ندارد . و قد جاء في الحديث الصحيح : « انّ الرّحمة مائة جزء ، جزء منها لأهل الدّنيا و تسعة و تسعون لأهل الآخرة » .
هر كه امعان نظر در اين مقام كند ، هر آينه عظمت انسان كامل و جلالت قدر او بر وى پوشيده نماند . بيت :
< شعر > جوهريست انسان و چرخ او را عرض جمله فرع و پايه‌اند و او غرض ظاهرش را پشه اى آرد به چرخ باطنش باشد وراى هفت چرخ بحر علمى در نمى پنهان شده در سه گزتن عالمى پنهان شده نايب حق است و نايب با منوب گر دو پندارى ، قبيح آيد نه خوب < / شعر > فظهر جميع ما في الصورة الإلهية من الأسماء في هذه النشأة الانسانيّة فحازت رتبة الاحاطة و الجمع بهذا الوجود ، و به قامت الحجة لله على الملائكة .

72