مىشايد كه اراده نفس خويش كرده باشد و مراد كشف اسرار خود بود .
و لما كان للخليل هذه المرتبة الَّتي بها سمى خليلا لذلك سنّ القرى ، و جعله ابن مسرّة مع ميكائيل للأرزاق ، و بالأرزاق يكون تغذى المرزوقين . فإذا تخلل الرزق ذات المرزوق بحيث لا يبقى فيه شيء إلا تخلله ، فإن الغذاء يسرى في جميع أجزاء المغتذى كلها و ما هنالك أجزاء فلا بد أن يتخلل جميع المقامات الإلهية المعبر عنها بالأسماء فتظهر بها ذاته جلّ و علا .
يعنى : چون خليل را - عليه السّلام - مرتبه عرفان و شهود حق در اعيان و تخلل به نور ربّ در اسماء و مظاهرش - أعنى اكوان - حاصل بود از براى اين مهمان دارى سنّت او آمد و آن اعطاى رزق است به مرزوقين . و لهذا شيخ محقّق ابن مسرّه او را - عليه السّلام - با ميكائيل شريك و مساهم ساخت در ايصال رزق . پس چنان كه متخلل مىشود رزق در ذات مرزوق ، مىبايد كه متخلل شود إبراهيم - عليه السّلام - در جميع مقامات الهيه كه معبّر است به اسماء در آن حال كه غذاى حق شود به ظهور احكام در وى ، از آن كه غذا سارى است در جميع اجزاى مغتذى . و چون اينجا أجزاء نيست بلكه اسماء الهيّه و صفات ربانيّه است [ 98 - پ ] پس تخلل واقع نمىشود مگر در اسماء و صفات . پس ظاهر مىشود ذات حق در آن اسماء و مظاهرش . و گفت :
< شعر > فنحن له كما ثبتت أدلتنا و نحن لنا < / شعر > معنى : ما غذاى اوييم چنان كه مراياى اوييم ، چه قوام ظهور كمالات و صفات او با ماست چنان كه قوام شيء با غذاست ، چنان كه ثابت شد ادلهء ما ، يعنى مقرّر شد ادلَّهء كشفيّه از ذوق و وجدان .
« و نحن لنا » يعنى : و ما غذاى خوديم به اعتبار اختفاى اعيان ثابته و طبايع كلَّيهء ما در صور خارجيه ما ، و به اعتبار قوام ما بدان اعيان و طبايع ، چه آن حقايق ماست . يعنى معنى آن باشد كه ما ملك اوييم و او ربّ و مالك ماست چنانچه مقرّر شد به ادلَّهء كشفيّه و عقليّه . و ما ملك ماييم از براى آن كه اعيان ماست كه حاكم است بر ما .
< شعر > و ليس له سوى كونى فنحن له كنحن بنا < / شعر > و نيست او را غير تكوين و ايجاد من در خارج ، پس از اين وجه ما او را ملكيم ، چنان كه اعيان خود را از وجهى ديگر . و اين كلام به اعتبار فيض مقدّس است كه كمال اسم ظاهر به اوست نه به اعتبار فيض اقدس كه از اين وجه اعيان نيز از اوست و

258