< فهرس الموضوعات > الفقير لا يحتاج إلى الله تعالى < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > در اقسام واقفان سرّ قدر < / فهرس الموضوعات > لا جرم بعضى از اهل شطح از اين مقام گويند : « الفقير لا يحتاج الى الله تعالى » . و در ميان اهل الله هيچ صنف اعلى از روى كمال و اكشف از طريق حال از اين صنف نيست ، چه ايشان به حكم « موتوا قبل أن تموتوا » حديد البصر و مكشوف الغطاء عن النظر و مطلع بر سرّ قدراند . و اين مشاهده حاصل نمىشود مگر بعد از فناى تام در حق و بقاى كلى به بقاى ذات مطلق ، و بعد از تجلَّى حق مر او را به صفت علميه ، تا از زمرهء راسخين در علم باشد . قال الله تعالى : « وَلا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ من عِلْمِه إِلَّا بِما شاءَ » [23] .
و اين اختصاص مر بنده را از حق بحسب عنايت سابقه است ، و حصول اين مرتبه متوجهان درگاه و مسافران راه را دست نمىدهد مگر در سفر ثانى از اسفار اربعه كه عبارت است از سفر در حق به حق . و از اهل نظر اين طايفه‌اند واقف بر سرّ قدر ، امّا همهء آن طايفه كه وصول يافته‌اند به حق ، و رجوع كرده به خلق ، مطلع نيستند بر [ 34 - پ ] اسرار قدر ، اگر چه خوارق عادات و غرايب حالات از ايشان بظهور آيد ، كه عقل دراك از ادراك آن به عجز و قصور اعتراف نمايد .
و هم على قسمين : منهم من يعلم ذلك مجملا ، و منهم من يعلمه مفصلا ، و الذي يعلمه مفصلا أعلى و أتم من الذي يعلمه مجملا ، فإنه يعلم مجملا ، فإنه يعلم ما في علم الله فيه امّا باعلام الله إياه بما أعطاه عينه من العلم به ، ) * يعنى واقفان سرّ قدر بر دو قسماند :
يكى آن كه سرّ قدر را على طريق الإجمال مىداند ، و بعضى آن كه بر طريق تفصيل مىشناسند . و آن كه مفصلا مىدانند ، اعلى و اتمّ است از آن كه مجملا مىدانند ، چه عالم به تفصيل مىداند آن چه علم حق بدان متعلق است از احوال عين ثابته عبد . و اين علم شامل و معرفت كامل يا به اعلام حق باشد بنده را به آن چه عين او اعطا مىكند از علم بدان طريق كه إلقاء كند در روح و قلب بنده ، و او را خبردار سازد كه عين ثابتهء او اقتضا مىكند اين احوال معيّنه را ، بى آن كه مطلع گرداند بر عين ثابته اش بطريق كشف .
و امّا أن يكشف له عن عينه الثابتة و انتقالات الأحوال عليها الى ما لا يتناهى ، ) * يا حجاب از روى عين ثابته اش بر دارد ، و بر طريان انتقالات احوال غير

[23] س 2 ى 255 .

117