گوئيم جزو جسم يا حال بود در محلى و مقوم آن محل بود يا محل بود حالى را و متقوم بدان حال بود جمله يك قضيه بود و عايد با آنك جزو جسم يا صورت بود يا ماده و ببايد دانست كه از آنچه گفتيم جزو شرطى قضيه باشد لازم نيايد كه هر قضيه كه جزوى از او قضيه باشد آن قضيه شرطى بود چه گاه بود كه جزوى از حملى هم قضيه بود اما وقوع آن قضيه در او بجاى مفردى باشد چنانك گوئى زيد آنست كه پدرش بصير است چه پدرش بصير است قضيه اى است اما چون بلفظ آنست پيوسته است مفردى بجاى او بايستد و همچنين گوئى ندانستم كه زيد عالم است چه بجاى آنست كه ندانستم عالمى زيد فصل هفتم در نسبت اجزاى قضايا با يكديگر در حمليات موضوع و محمول بايد كه يك چيز نبود چه حمل الشىء على نفسه نشايد و محمول چنانك گفته ايم بطبع عامتر از موضوع بود و باشد كه مساوى موضوع باشد يا خاصتر مانند اعراض ذاتى و خواصى كه همه نوع را شامل نبود اما از اطلاق حمل مساوات معلوم نشود بل آن را دليلى منفصل بايد و در لغت عرب انما فائده مساوات دهد گوئى انما زيد كاتب يعنى كاتبى خاص بزيد است و همچنين گوئى الانسان هو الضحاك مساوات معلوم شود و ليس كه بر اين دو قضيه در آيد سلب مساوات كند و بپارسى گوئى همين انسان ضحاك است مساوات معلوم شود و چون گوئى نه همين انسان حيوان است سلب مساوات كند و چون گوئى ليس الانسان الا الحيوان الناطق يا انسان جز حيوان ناطق نيست يكى

74