حقارت او و توبيخ غير بر آن و خلط فعلى كه موجب غضب بود يا فعلى جميل يا امرى بمعروف و همچنين انتقام و ادراك ثار و ظفر و نزول بلائى ديگر بر مغضوب عليه و درازى روزگار و معامله مغضوب عليه با خود يا با دوستان خود همچنانك با غاصب كرده باشد و تعدى از اغضاب بعذابى غاصب را كه غضب در جنب آن فراموش شود و خوف و غضب جمع نشود ب صداقت حال مردم بود از آن جهت كه خير غير خواهد بسوى او نه بسوى خود و چون ملكه شود سبب احسان شود با او هم بسوى او بانچه ممكن باشد و دوست مشارك بود در سر او ضرابا دوست خود و شاد به شادى او و اندوه گين باندوه او بخلاف دشمن و احسان اقتضاء صداقت كند از هر دو جانب و منعم را دوست دارند خاصه چون انعام متوالى بود و با طيب نفس بى توقع جزا و بى منت و همچنين كسى را كه از او توقع انعام بود و دوست دوست را و دشمن دشمن را و معطى غير طامع را مانند اسخيا و غير طامع را مطلقا مانند ابرار و كسانى كه بى مؤنث بسيار تعيش كنند و سليم صدر بى غايله را و اصحاب فضائل را و عظم قدر بزرگ همت را و ظريفان و اهل عشرت و اهل صلاح و اهل مساعدت را و كسانى را كه اصلاح خللها كنند و كسانى را كه عتاب و توبيخ نكنند چه ملامت و اگر چه از مشفق بود اقتضاء عداوت كند و مداح را و كسى را كه تملق باعتدال كند و متحمل و خوش خوى و كوتاه زبان را و كسى را كه از او شر متوقع نبود و نكند و متودد را و كسى را كه خواهند كه با او دوستى كنند و كاتم اسرار را و اسباب صداقت طول صحبت بود و مؤانست بملاقات و مواصلت بقرابات يا بمهادات و توقع خير و حال عداوت هم از اين تقرير معلوم توان كرد ج خوف و حزن و حيرت نفس بود از تخيل ضررى مقتضى افساد حالى يا ايلامى كه در مستقبل خواهد رسيد به زودى و قيد افساد و ايلام از آن است كه كسل و مجوز ضرر بود و از آن خايف نباشند و به زودى

562