آنچه متعلق باشرف بود مانند صحت نبض از جودت هضم يا غايت بنفس خود بهتر از فاعل غايتى ديگر و مشهور است چه صحت غايت است بنزديك جمهور و فضيلت سبب سعادت است و بحقيقت بهتر از صحت و بحثى ديگر به اين موضع متصل است و آن آنست كه چون فضل غايت افضل بر غايت غير افضل بيشتر از فضل غايت غير افضل بود بر فاعلش فاعل غايت افضل از نفس غايت غير افضل فاضلتر بود مثلا چون فضل سعادت بر صحت بيش از فضل صحت بود بر مصح فضيلت از صحت بهتر بود چه نسبت غايت با غايت نسبت فاعل بود با فاعل پس فضل فضيلت بر مصح كه مساوى فضح سعادت بر صحت است بيش از فضل صحت بود بر مصح پس فضيلت از صحت فاضلتر بود يب مؤدى بغايتى زودتر بهتر و به اين سبب جمهور اسباب نفع معاش بر اسباب نفع معاد اختيار كنند و بقيد تساوى علمى شود يج مطلوب هم به خود و هم بسوى غير بهتر از مطلوب بسوى غير تنها مانند صحت و مال يد ملزوم چيزى بيشتر بهتر بود و اگر در خيريت متساوى باشد آنك ملزوم شر كمتر بود بهتر و لوازم يا متقدم باشد مانند جهل متعلم يا متاخر مانند علمش و متاخر اگر غايت بود بهتر يه خير بعدد بيشتر بهتر از كمتر و دخول كمتر در بيشتر شرط بود تا حق بود و در متداخل اگر وجود يكى بسوى ديگر بايد مجموع هر دو را بر وجود بهتر زيادت مزيتى نبود مثلا صحت و علاج از صحت تنها فاضلتر نبود يو لذيذتر نزديك جمهور بهتر و در ضد بر عكس مثلا داروى آسان خورتر بهتر يز آنچه در او نه الم بود و نه لذت بهتر از آنچه بى لذت تنها يا با الم بهم بود و اين مشهور است يح حصول مطلوب در وقت مناسب بهتر مانند تعلم در جوانى و حكمت در پيرى و اگر چه بر عكس غريبتر و خوش آيندتر يط نافع در همه اوقات يا در بيشتر اوقات بهتر از آنك در وقتى خاص يا كمتر و بتحقيق باشد كه نافع در يك وقت منفعت زيادت از آن

479