إسم الكتاب : أساس الإقتباس ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 617)

اين شرط بعضى خواص همين حكم دارد اين است بعضى اوصاف فصول كه ايراد كرده اند و حال هر يكى و باقى احوال فصول در مواضع جدلى معلوم شود و ختم اين فصل بر بحثى مهم كنيم از مباحث فصول و آن سؤالى است كه گويند فصول از محمولات اعم بود يا داخل بود در محمولات اعم اگر از محمولات اعم بود اجناس عاليه بود و اگر داخل بود در آن پس تميز و تخصيص فصل از جنس مطلق بفصلى ديگر بود و تسلسل لازم آيد و حل اين اشكال آنست كه فصول اگر از محمولات اعم بود لازم نبود كه اجناس عاليه بود چه اعراض ذاتى اجناس عاليه همه محمولات اعم باشد و امور عام مانند وجود و وجوب و وحدت همچنين و نيز جنس عالى اگر چه فصل خود نتواند بود اما مبدا فصل جنسى ديگر تواند بود و اگر داخل بود در اجناس عاليه هم لازم نبود كه امتيازش بفصلى ديگر بود چه امتياز بفصل خاص است بنوع كه از جنس ممتاز بفصل شود اما امتياز نوع از فصل بجنس بود و امتياز فصل از جنس بذات و همچنين امتياز عوارض از معروضات پس هر چه داخل نبود در جنس دخول نوعى در امتياز بفصلى محتاج نبود و مبادى فصول مانند نطق و حس هر چند باشد كه از انواع اجناس عاليه باشد به شرط آنك در تحت آن جنس باشد كه مقسم او شوند اما چون فصل شوند مانند ناطق و حساس داخل شوند در تحت آن جنس كه مقسم او باشد نه بر آن وجه كه نوعى باشد از آن جنس بل بر آن وجه كه جنس بر ايشان محمول باشد چنانك معروض بر عرض ذاتى محمول بود نه چنانك جنس بر نوع و به اين سبب گويند فصول جوهر جوهر بود و فصول كيف كيف يعنى لازم بود كه جوهر بود يا كيف و هر چند اكثر اين مباحث تعلق بعلمى ديگر دارد اما چون در اين موضع مفيد باشد ايراد كرده آمد فصل هشتم در كيفيت وقوع علل در حد هر محدود كه ماهيت و جوهر او را عللى ذاتى مساوى بين بود

433