آنچه ماهيت او از مقوله مضاف باشد نه چنين بود بلك انواع و اشخاص او بى حقيقت اضافت تصور نتوان كرد مثال آنچه جنس مضاف بود و نوع از اضافت خالى علم است چه علم علم بود بمعلومى و طب كه نوعى است از او طب نباشد به چيزى بلك بنفس خود بى اضافت با غيرى طب بود و مثال آنچه نوع مضاف بود و شخص از اضافت خالى راس است كه باضافت با ذو الراس باشد و چون مشخص كنند و گويند راس زيد مضاف نباشد با چيزى ديگر و دخول ضديت و شدت و ضعف در مضاف تابع مقولاتى بود كه مضاف بر آن در آيد فصل هفتم در شش مقوله باقى و بعضى گفته اند اين شش مقوله با مقوله مضاف يا بى مقوله مضاف انواع يك جنس عالى است و آن نسبت است و اين سخنى ضعيف است چه نسبت ماهيت اين مقولها نيست چنانك بتامل معلوم شود و از اين شش مقوله يكى وضع و نسبت است و آن هياتى باشد كه مركب را حاصل شود بسبب نسبتى كه اجزاء او را با يكديگر و نسبتى كه اجزاء او را با جهات عالم افتد مانند قيام و قعود و استلقا و انبطاح و غير آن و اختلاف ميان اوضاع باشد كه بعدد بود چنانك ميان اوضاعى كه مكعب را از سبب انقلاب سطوح او لازم آيد يا اوضاعى كه مستدير را در وقت استدارت به نسبت با چيزى خارج از او يا داخل در او لازم آيد و

49