تكرار احساس بحواس ظاهره مستتبع حفظ صورتى جزوى باشد در باطن تكرار جزويات در حس مستتبع حصول صورتى كلى باشد در عقل و چون از تقرير اين معانى فارغ شديم باسر مباحث برهان شويم فصل نهم در شرايط مقدمات برهان مقدمات برهان را چند شرط باشد ا آنك يقينى الصدق باشند تا بطبع انتاج صادقى كنند بيقين نه بحسب وضع تنها مانند قياس چه انتاج صادق از غير صادق چنانك در جدل و ديگر صناعات افتد برهانى نبود از جهت آنك بالطبع و بالذات نبود ب آنك اقدم باشند بالطبع يعنى بطبع بر نتايج مقدم باشند چه علل نتايجند ج آنك در عقل نيز اقدم باشند به زمان تا توصل از آن بنتايج صحيح بود د آنك اعرف باشند در عقل يعنى از نتايج واضحتر و يقينىتر باشند تا اقتضاء وضوح و يقينى بودن نتايج كنند نه آنك در يقينى بودن نتايج قصورى افتد بل بان وجه كه حكم يقينى اول مقدمات را بود و بتوسط مقدمات نتايج را ه آنك مناسب نتايج باشند بحسب علمى كه نتايج از آن علم باشد يا علمى كه مشارك آن علم بود چه علت مناسب معلول باشد و معنى مناسب آن بود كه محمولات موضوعات را ذاتى بود چنانك گفته آيد و آنك اوائل براهين بر آن مقدمات هم اقدم و اعرف بود تا رسيدن بمقدماتى كه بنفس خود بين بود و از جمله اقدم و اعرف بود و ببايد دانست كه اقدم فى نفس الامر ديگر بود و به نسبت با ما ديگر و اول اقدم بطبع بود و از اقدم به نسبت با ما اقدم بحسب عقل ما ديگر بود و بحسب حس ما ديگر و همچنين اعرف بطبع ديگر بود و بحسب عقل و ادراك ما ديگر چه اقدم بطبع آن بود كه رفعش مستلزم رفع غيرى بود بى انعكاس و اعرف بطبع آن بود كه آنچه مقتضى وجود و بقاء طبايع موجودات عالم است بر ترتيبى و نظامى كه هست قصد تحصيل و ايجاد وى بالذات كرده

378