جمعه ، مباحثات واقع شده و رسائل متعدده در آن باب تصنيف فرمودند . [1] 7 - رساله در نماز جمعه / آقا جمال خوانسارى ( م 1122 ) اين رساله در يك نسخه براى شاه سليمان نوشته شده [2] و در نسخه‌اى ديگر براى شاه سلطان حسين [3] رسالهء مذكور به طور مفصل دربارهء نفى عينيت وجوب نماز جمعه است .
از آنجا كه رسالهء آقا جمال رساله‌اى استوار و مفصل بوده ، و شخصيت آقا جمال نيز برجستگى خاصى داشته ، رساله اش مورد توجه مخالفان واقع شده ، و رديه هاى چندى بر آن نوشته شده است . يكى از آنها از ملا محمد سراب است . [4] ديگرى از سيد جعفر بن حسين خوانسارى [5] ، شاگرد خود آقا جمال ؛ چنان كه حسين بن حسن گيلانى نيز ردى بر اين رساله نوشته است . [6] آقا جمال در اين رساله به تشريح ديدگاه هاى فقهاى كهن پرداخته و نشان داده است كه قول به وجوب عينى نماز جمعه در عصر غيبت مطرح نبوده و شهيد ثانى براى نخستين بار آن را مطرح كرده است . [7] وى فصل سوم ، كتاب خود را به رد ادلهء شهيد ثانى اختصاص داده است . از مجموع رسالهء آقا جمال چنين برمىآيد كه وى به وجوب تخييرى ؛ آن هم با شرط حضور امام يا نايب او قائل است . اين رساله ضمن كتاب رسائل محقق خوانسارى ، از انتشارات كنگره بزرگداشت خوانسارىها به چاپ رسيده است .
8 ، 9 - رساله در نماز جمعه / ميرزا على رضا بن كمال الدين حسين اردكانى شيرازى متخلص به تجلَّى ( م 1085 ) تجلى از فقها و شعراى روزگار شاه عباس دوم است . رسالهء مذكور در اثبات عدم وجوب عينى نماز جمعه نوشته شده و نسخه‌اى از آن همراه رسالهء ديگرى از او در رد بر رسالهء محقق سبزوارى در فهرست دانشگاه ( ج 14 ، ص 3604 ) معرفى شده است . در واقع ، نسخهء ش 4659 از برگ 1 تا 77 رسالهء تجلى است و در حاشيهء آن شخصى با نام محمد گيلانى كه همان ملا محمد سراب تنكابنى گيلانى است و به نوشتهء مآخذ ردى بر تجلى

[1] فهرست مجلس ، ج 7 ، ص 82
[2] افشار و ، فهرست نسخه هاى خطى كتابخانهء مجلس ، ج 13 ، ص 202 . متن چاپى هم به نام شاه سليمان است . بنگريد : رسائل آقا جمال ، ص 483
[3] فهرست كتابخانهء مجلس ، ج 16 ، ص 333 ، دانش پژوه ، فهرست دانشگاه ، ج 13 ، ص 3374
[4] فهرست آية الله مرعشى ، ج 13 ، ص 87
[5] ذريعه ، ج 15 ، ص 68
[6] همان ، ج 15 ، ص 70
[7] براى نسخه هاى ديگرى از رساله نك : فقه شيعه ص 268 - 267 ؛ فهرست الفبايى كتابخانهء آستان قدس ، صص 589 - 588 ؛ فهرست مرعشى ، ج 24 ، ص 263 ، ش 9509

84