روايت نبود ، و زيادتى آن چندان تغييرى در معنى نمىدهد چنان كه به تامل ظاهر مىشود .
و در اين روايت بجاى « صلَّوا » « صلَّها » واقع شده ، و بنابر اين خطاب مخصوص به عبد الملك است . و آنچه در آنجا مىگفتند - كه در اين حديث امر وارد شده بعنوانى كه شامل است او را و غير او را از مكلفين - ساقط مىشود و حاجت نيست در جواب آن به آنچه آنجا ذكر كرديم .
ديگر استدلال كرده‌اند به آنچه روايت كرده است شيخ رحمه اللَّه در تهذيب [1] به سندى صحيح از زراره كه گفته : حثّنا أبو عبد اللَّه عليه السّلام على صلاة الجمعة حتّى ظننت أنّه يريد أن نأتيه ، فقلت :
نغدوا عليك ! قال : لا إنّما عنيت عندكم ، يعنى تحريص فرمود ما را حضرت امام جعفر صادق عليه السّلام بر نماز جمعه تا اينكه گمان كردم من كه مىخواهد كه به خدمت او برويم - يعنى از براى نماز - پس گفتم كه صباح بياييم به خدمت شما ؟ فرمود كه : نه من نمىخواستم مگر اينكه بگذاريد نزد خود .
جواب : اوّلا آنكه اين حديث ظاهر است در استحباب ؛ چه لفظ تحريص ظاهر در آن است ، پس دلالت كند بر وجوب تخييرى . اين است كه اكثر قايلين بوجوب تخييرى استدلال كرده‌اند به اين روايت و روايت عبد الملك كه گذشت ، با آنكه ظاهر است از اين حديث كه زراره نمىگزارد تا آن وقت نماز جمعه را يا تهاون مىكرده در آن و منع وضوح اين - چنان كه بعضى كرده‌اند - مكابره است .
و چگونه درباره مثل زراره كسى از اكابر اصحاب حضرت باقر و صادق عليهما السلام با كمال فضل و فقه و ورع و تقوى - حتّى اينكه از حضرت صادق عليه السّلام روايت شده [2] كه فرموده : ( در باب او و سه كس ديگر از امثال او كه ) ايشانند حافظان دين و امينان پدر من بر حلال خدا و حرام او ، و ايشانند سابقون به سوى ما در دنيا و سابقون به سوى ما در آخرت .
و در حديث ديگر در باب همين چهار كس فرموده : عليهم صلوات الله و عليهم رحمته أحياء و أمواتا .
و در حديث ديگر فرموده كه : زراره دوستترين مردم است به سوى من و دوستترين اصحاب پدر من است نزد من ، و غير اينها از احاديث بسيار در فضايل او - توهّم شود كه او با وجوب عينى نماز جمعه ، نمىگزارده باشد آن را يا تهاون مىكرده باشد در آن ، با آنكه به زعم قايلين بوجوب عينى اكمل نمازها و افضل آنهاست ، و آن حضرت او را اصلا توبيخ نفرمايد ، بلى همين تحريص برگزاردن كند و اصلا اين باعث نقض منزلت او نشود ، و آن

[1] التهذيب ج 3 ، ص 239 ؛ وسائل الشيعه ج 7 ، ص 309
[2] درباره زراره و بريد و محمد بن مسلم و ابو بصير رجوع كنيد به جامع الرواة ج 1 ، ص 117 و 325 و ج 2 ، ص 34 .

765