فريضه فرضها الله ! قال : قلت : كيف أصنع ؟ قال : صلَّوا جماعة ، يعنى صلاة الجمعة ، [1] يعنى مثل تو هلاك مىشود و از دنيا مىرود و حال آنكه نگذارده است فريضه را كه فرض كرده است آن را خداى تعالى ، عبد الملك گفته كه گفتم كه : پس چه كنم من ؟ فرمود : كه نماز بگزاريد بعنوان جماعت يعنى نماز جمعه .
وجه استدلال سرزنش كردن آن حضرت است عبد الملك را بر ترك نماز جمعه و حكم به اينكه آن فريضه است كه فرض كرده است آن را خداى تعالى و بعد از آن امر كردن بگزاردن آن در آخر حديث .
جواب : اوّلا اينكه اين حديث ظاهر است در استحباب ؛ چه كسى كه ترك واجبى كند نمىگويند به او كه خوب است مثل تو كسى از دنيا برود و چنين كارى نكرده باشد ، بلكه او را زجر و منع مىكنند به بدترين وجهى ، و چگونه توهّم شود درباره عبد الملك كه از بزرگان اصحاب آن حضرت بوده اينكه او ترك واجبى مىكرده ، و بعد از آن آنحضرت با او چنين سخن مىگفته ، پس البته مراد تحريص اوست به كردن آن بعنوان استحباب و وجوب تخييرى در پيش خود يا از روى تقيه با سنّيان . و اول ظاهرتر است .
و امّا حكم آن حضرت عليه السّلام به فريضه بودن آن پس اطلاق فرض بر واجب تخييرى اصلا بعد ندارد ، خصوصا هرگاه اصل آن واجب عينى باشد و به سبب مانعى واجب تخييرى گرديده باشد ، بلكه اطلاق فرض بر بعضى مستحبات نيز شده و غرض مبالغه در تاكد استحباب آن است ، مانند غسل احرام كه در بعضى احاديث [2] از غسلهاى فرض شمرده شده .
و بر تقديرى كه غرض گزاردن با سنّيان باشد نيز اطلاق فريضه بر آن ممكن است به اعتبار آنكه در اصل فريضه است ، و به سبب عدم قدرت بر بعضى شرايط ساقط شده .
و حاصل كلام اين مىشود كه خوبست كه تو نگزارى چنين فريضه را كه خداى تعالى فرض كرده است ، و ممكن باشد ادراك آن به قدر امكان ، بلكه بوجه كمال ، چنان كه در بعضى احاديث وارد شده كه نماز با ايشان از روى تقيه مثل نماز با پيغمبر است صلَّى اللَّه عليه و آله .
و امّا امر كه در آخر حديث واقع شده پس مكرر مذكور شد كه دلالت نمىكند بر زياده از

[1] التهذيب ، ج 3 ، ص 239 ، ح 638 ؛ الاستبصار ، ج 1 ، ص 420 ، ح 1616 ؛ وسائل الشيعه ، ج 7 ، ص 310 ، الباب 5 من ابواب صلاة الجمعة و آدابها ح 2
[2] رجوع شود به وسائل الشيعه ج 9 ، ص 11 ، باب 8 از ابواب احرام .

762