در نماز است در حكم تمام .
بعد از آن گفته : و منها أنّ الصلاة مع الإمام أتمّ و أكمل بعلمه و فقهه و عدله و فضله . يعنى و يكى از جمله علل آن است كه نماز با امام تمامتر و كاملتر است به سبب علم او و فقه او و عدل او و فضل او و مراد اين است كه آن كاملتر است به مرتبه‌اى كه دو ركعت با او برابر چهار ركعت بى اوست .
و پوشيده نماند كه از اين كلام ظاهر مىشود اشتراط علم و فقه و فضل در امام جمعه ؛ چه به مجرد همين كه گاهى جمعه در پشت سر چنين كسى اتفاق افتد باعث سقوط دو ركعت نمىشود ، زيرا كه نمازهاى ديگر نيز گاهى چنين اتفاق مىافتد با عدم سقوط دو ركعت از آنها ، پس معلوم شد كه تفاوت ميان جمعه و آنها در اين است كه آن البته مشروط است به امامى با علم و فقه و عدل و فضل ، بخلاف آنها . و اين خلاف مذهب قايلين بوجوب عينى است چه ايشان مجرد عدالت را كافى مىدانند ، چنان كه گذشت . و غير از ايشان همگى قائلاند كه شرط وجوب جمعه امام معصوم يا نايب اوست ، پس بايد كه امام با علم و فقه و عدل و فضل كه در اين حديث واقع شده بر او حمل شود ، و بقرينه اين بايد كه امام كه در فقرهء پيش نيز واقع شده بر او حمل شود .
بعد از آن بفاصله گفته : فإن قال فلم جعلت الخطبة ؟ قيل لأنّ الجمعه مشهد عام فأراد أن يكون للامام [1] سبب إلى موعظتهم و ترغيبهم في الطاعة و ترهيبهم من المعصية و توقيفهم على ما أراد من مصلحة دينهم و دنياهم و يخبرهم بما ورد عليه من الأفاق من الاحوال [ اهوال خ ل ] التي لهم فيها المضرّة و المنفعة . [2] يعنى اگر بگويد كه چرا قرار داده شده خطبه ؟ جواب گفته مىشود كه از براى اينكه جمعه محلّ حضور عامّى است ، پس اراده كرده است خداى تعالى كه بوده باشد از براى امام سببى و وسيله‌اى بسوى موعظهء ايشان و رغبت فرمودن ايشان در طاعت و ترسانيدن ايشان از معصيت و مطلع گردانيدن ايشان بر آنچه خواهد از مصلحت دين ايشان و دنياى ايشان و خبر كند ايشان را به آنچه وارد شده بر او ، از اطراف از احوالى يا اهوالى - بنابر اختلاف نسخ - كه از براى ايشان بوده باشد در آنها مضرّت يا منفعت .
و ظاهر است كه اين فايده ها كه فرموده‌اند خصوصا خبر كردن به خبرهاى سرحدها كه در آن مضرّت باشد و منفعت مؤمنان ، نيست مگر كار امام عليه السّلام و كسى كه حاكم باشد ، نه هر پيشنماز عادلى هر چند فقيه نيز باشد ، و اين ظاهر است .

[1] در علل الشرايع عوض امام ، امير واقع شده و دلالت آن بر مدعى ظاهرتر است . منه رحمه اللَّه .
[2] عيون اخبار الرضا ( ع ) ج 2 ، ص 111 ؛ علل الشرايع ص 264

734