و ديگر گفته‌اند ابن بابويه رحمه اللَّه در كتاب مقنع [1] در باب نماز جمعه گفته : « و اگر بگزارى ظهر را با امام به خطبه ، مىگزارى دو ركعت و اگر بگزارى بىخطبه مىگزارى چهار ركعت » . و به تحقيق كه فرض كرده خداى تعالى از جمعه تا جمعه سى و پنج نماز ، از آنهاست يك نماز كه فرض كرده است آن را خداى تعالى در جماعت و آن جمعه است و ساقط كرده است آن را از نه كس و شمرده است آنها را بعد از آن گفته :
و هر كه بگزارد آن را تنها پس بگزارد آن را چهار ركعت مانند نماز ظهر در باقى روزها . [2] جواب : عبارت « و بتحقيق كه فرض كرده خداى تعالى - تا قول او - و هر كه بگزارد » عبارت حديث زرارة است كه بعينه نقل كرده . و ما بعد از اين نقل خواهيم كرد و جواب خواهيم گفت از تمسّك به آن در اثبات وجوب عينى در زمان غيبت . و امّا آنچه بعد از آن و قبل از آن نقل شده از عبارت ابن بابويه رحمه اللَّه پس اصلا از آن مشخص نمىشود كه امام كيست و چه شرط دارد ، و همچنين اصلا دلالت بر وجوب عينى ندارد بلكه ظاهر است در تخيير ميان گزاردن با امام به خطبه و بى امام بى خطبه تنها . و بر تقدير تسليم دلالت بر وجوب عينى ، مىگوييم اگر امام ظاهر در معصوم نباشد ظاهر در اعمّ از آن نيز نخواهد بود ، پس چگونه به آن استدلال توان كرد بر عدم ثبوت اجماع مذكور ؟
اگر گويند كه خصوص امام معصوم شرط نيست در جمعه بلكه نايب نيز كافى است به اجماع با آنكه در كلام اشاره به آن نشده پس بايد بر مطلق امام جماعت حمل شود تا لازم نيايد قصور مذكور .
جواب مىگوييم كه از حمل بر امام معصوم قصورى لازم نيايد ، چه صحيح است كه جمعه با امام معصوم با خطبه دو ركعت است و اين منافات ندارد كه با نايب او نيز با خطبه دو ركعت باشد ، و لازم نيست كه جميع تفاصيل اين مسأله از اين عبارت در نهايت اجمال مستفاد شود .
اگر گويند هر گاه مراد از امام ، معصوم باشد صحيح نخواهد بود قول او ، و اگر بگزارى بى خطبه مىگزارى چهار ركعت ، چه با معصوم البته بايد با خطبه گزارد .
مىگوييم اوّلا ضرور نيست كه با معصوم البتّه با خطبه گزارده شود ؛ چه در زمان عدم تسلَّط ائمّه عليهم السلام جمعه واجب نيست بر ايشان ، و گاه باشد كه جماعت ميسّر شود پس در اين صورت بى خطبه چهار ركعت مىگزارند ، و ديگر آنكه در كلام نيست كه اگر با امام بگزارى بى خطبه ، بلكه گفته اگر بگزارى بى خطبه . و اين شايد در جماعت با غير امام

[1] المقنع ص 147
[2] ظاهرا از « و به تحقيق » تا اينجا جزء كلام ابن بابويه رحمه اللَّه مىباشد و لكن در المقنع در بحث نماز جمعه يافت نشد .

718