آن نظامى را كه توهّم حصول آن به آن سلاطين كرده‌اند نه آن نظامى است كه ما وجوب حصول آن را اثبات نموديم . بلكه اين نظام كه بر قانون عقل و شرع است ، عين مفسده است ، و حق سبحانه و تعالى حصول آن را حرام ساخته است ؛ و اگر نه ظاهر است كه از سياستهاى بسيار و حريمهاى بىشمار كه همگى مخالف شرع و عقل است و عين مفسده است ، بسيارى از مفاسد دفع مىشود ؛ و امّا از مقوله دفع الفاسد بالأفسد است و « المستفيد من الرمضاء بالنار » است ، و آن هم كه توهّم حصول آن كرده‌اند در امور دنيوى است و ما وجوب نصب امام را به واسطهء نظام و انتظام احوال دنيوى و اخروى عالميان به قانون عقل قويم و شرع مستقيم اثبات نموده‌ايم ؛ و اظهر من الشّمس است كه اين قسم نظامى از غير امام معصوم ممكن الحصول نيست .
هذا ! بدان كه از آن چه بيان نموديم فساد كلام منسوب به بعضى علماى ما ظاهر مىشود كه به مقتضاى حبّك الشىء يعمى و يصم ، حبّ جاه و رياست و پيشوايى و امامت كه موجب حصول زخارف كاسدهء فاسده دنيوى است ديدهء بصيرت ايشان را پوشيده ، مصداق ختم اللَّه على قلوبهم و على سمعهم و على أبصارهم غشاوة شده . گفته‌اند كه ما اجتماعات عظيمه را مىبينيم بدون امام معصوم در مواقف عظيمه ، مثل عرفه و مشعر و منى و مانند اينها و هيچ مفسده و فتنه و آشوب به هم نمىرسد ، بلكه مظنّهء فتنه بر تقدير حضور امام معصوم اظهر است ، چنان كه مخفى نيست بر كسى كه واقف بر سيرت حضرت امير المؤمنين است كه در زمان خلافتش چها شد از ريختن خونهاى مسلمانان و فتنه هاى بىپايان و خروج خارجيان و اختلاف مردمان در اديان ؛ و آنچه به خلافت اينها در زمان اوّل و ثانى به هم رسيد از اتفاق مسلمانان و نظام انتظام احوال ايشان و فتح بلاد [ بى ] پايان به شمشير ايشان و اسلام و نصرت اسلام و مسلمانان و انتشار كلمهء اسلام در ميانهء عالميان . انتهى .
بدان كه بر كسى كه ادنى شعورى داشته باشد ، ظاهر است كه سخن اوّل را چنان كه بيان شد كسى كه شيعه اثنى عشرى باشد نمىتواند [ بگويد ] كه مخالف اصول اماميّه است ، و سخن آخر را كسى كه متديّن به دين مبين اسلام باشد هم نمىگويد ؛ چرا كه اجماع جميع مسلمانان منعقد شده است كه نصّ به خلافت به نصّ منعقد مىشود و اثنا عشريه و اسماعيليه آن را متعيّن مىدانند ، و غير معصوم را جايز الامامه نمىدانند ؛ و بقيهء فرق اسلاميه آن را بهتر از خلافت به اتفاق مسلمانان مىدانند ؛ چنان كه شيخ [ ابو ] على در مبحث امامت شفا گفته كه

677