* ( نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِكْرِ الله وَذَرُوا الْبَيْعَ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ) * ؛ [1] و مفسّرين اتفاق كرده‌اند بر اين كه مراد از ذكر اللَّه يا نماز جمعه است يا خطبه .
پس حاصل معنى آيه اين است كه اى جماعت مؤمنون ! در وقتى كه ندا كرده شد به نماز كه اذان است در روز جمعه واقع شود ، [2] سعى كنيد و برويد به سوى ذكر الله و واگذاريد بيع را .
اين از براى شما بهتر است ، اگر بدانيد .
و وجه دلالت آيه بر مدعا ظاهر است ، و مصنّف رساله بر اين آيه اعتراضات كرده ، ان شاء الله نقل عبارات او خواهم كرد و جواب اعتراضات او خواهم گفت .
و در سورهء منافقين : * ( يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُلْهِكُمْ أَمْوالُكُمْ وَلا أَوْلادُكُمْ عَنْ ذِكْرِ الله وَمَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ ) * . [3] ترجمهء آيه اين است كه ، اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد ، مشغول نسازد و باز ندارد شما را مالهاى شما و نه فرزندان شما از ذكر الله ، و هر كه اين كار كند از زيان كاران است . و دانستى كه تفسير كرده‌اند ، ذكر الله را به نماز جمعه يا خطبهء آن ؛ و چون اين دو سوره مشتملاند بر اين دو آيه ، بنابر اين مقرّر شده كه در نماز جمعه خواند شوند به آواز بلند تا مؤمن و منافق آن را استماع نمايند .
و اما دليل دوم كه احاديث متواتره است ، از آن جمله حديثى است كه محمد بن يعقوب كلينى در كتاب كافى و شيخ ابو جعفر طوسى در كتاب تهذيب به سند صحيح از حضرت امام جعفر صادق عليه السّلام روايت نموده‌اند . قال : إنّ اللَّه عزّ و جلّ فرض فى كلّ سبعة أيّام خمسا و ثلاثين صلاة ، منها صلاة واجبة على كلّ مسلم أن يشهدها إلَّا خمسة : المريض و المملوك و المسافر و المرأة و الصبى ؛ [4] و ترجمه اش اين است كه حضرت امام جعفر صادق عليه السّلام گفت كه به درستى خداى عز و جلّ فرض گردانيده است در هر هفته سى و پنج نماز ، و از جمله اين سى و پنج نماز ، يك نماز است كه بر مسلمين واجب است كه حاضر شوند او را مگر پنج كس ، بيمار و بنده و مسافر و زن و كودك . و شك نيست كه اين حديث دلالت مىكند بر وجوب عينى نماز جمعه در زمان حضور و غيبت .
و از آن جمله اين حديث است كه ابن بابويه رحمه اللَّه در كتاب من لا يحضره الفقيه به سند صحيح از حضرت امام محمد باقر عليه السّلام روايت كرده : إنّما فرض الله عزّ و جل على الناس من الجمعة إلى الجمعة خمسا و ثلثين صلاة منها صلاة واحدة فرضها الله عزّ و جل في جماعة و هي الجمعة و وضعها عن تسعة : عن الصغير و الكبير و المجنون و المسافر و العبد و المرأة

[1] الجمعة : 9
[2] چنين است در اصل .
[3] منافقون ، 9
[4] الكافى ، ج 3 ، ص 418 ؛ التهذيب ، ج 3 ، ص 19

628