< فهرس الموضوعات > 8 - رسالة فى صلاة الجمعة مولى محمد بن عبد الفتاح تنكابنى مشهور به فاضل سراب < / فهرس الموضوعات > 8 - رسالة فى صلاة الجمعة مولى محمد بن عبد الفتاح تنكابنى مشهور به فاضل سراب < فهرس الموضوعات > مقدمه < / فهرس الموضوعات > مقدمه شرح حال فاضل سراب را پيش از اين در ابتداى رسالهء ميرزا على رضا تجلى و نقد سراب بر آن ، آورديم . در اينجا بايد بيفزاييم كه وى افزون بر آن نقد ، رسالهء مستقلى به زبان عربى دربارهء نماز جمعه نگاشته و گفته شده است كه تأليف آن به دستور استادش محقق سبزوارى بوده است . منشأ اين توصيه چنان بوده كه وقتى ملا عبد الله تونى رساله‌اى در رد بر محقق سبزوارى نوشت ، محقق از اين شاگرد فاضلش خواست تا پاسخ وى را بنويسد .
فاضل سراب در اين رساله ، در يك مورد به طور خاص به حواشى خود بر رساله‌اى كه يكى از علماى خراسانى نوشته اشاره دارد : « إنّى قد كتبت حاشية متعلقة برسالة كتبتها بعض فضلاء الخراسان و هو ممّن كان معروفا بالصّلاح و الدّيانة . . . » اين شخص كسى جز فاضل تونى نيست كه وى پس از آن مرتب از وى و رساله اش ياد كرده و به نقد گفته هاى وى نشسته است . بنابر اين بايد توجه داشت كه اين رساله در يك مرحله در نقد رسالهء تونى است كه متن آن از نظر دوستداران گذشت .
اما علاوه بر تونى ، فاضل سراب يك نفر ديگر را نيز هدف انتقادهاى علمى خود قرار داده است . وى ملا خليل قزوينى ( م 1089 ) است كه صاحب رساله‌اى در حرمت اقامهء جمعه به زبان فارسى بوده و فاضل سراب در چندين مورد تصريح به رد گفته هاى او در اين كتاب دارد . از جمله در موردى پس از رد استدلالى كه به سخن امام سجاد عليه السّلام دربارهء امامت جمعه و عيدين و اختصاص آن به امامان شده ، به شدّت حرص برخى از اشخاص در استدلال به اين قبيل ادلهء ضعيف اشاره كرده و در حاشيه به نام ملا خليل اشاره شده است .
مؤلف در متن اين كتاب از ملا خليل با عنوان « صاحب الرسالة الفارسية » ياد كرده است .
تاريخ تأليف رسالهء سراب ، سال 1106 هجرى است كه سالها پس از درگذشت محقق سبزوارى بوده و لذا در مقدمه هم از اين استاد با تعبير طاب ثراه ياد كرده است . وى در

449