تصريح است به اشتراط امام معصوم ، هم در جمعه و هم در عيد ؛ زيرا كه شرايط هر دو يكى است به اتفاق .
و در رساله هدايه اش در باب نماز جمعه گفته : و إذا اجتمع يوم الجمعة سبعة و لم يخافوا ، أمّهم بعضهم و خطبهم و الخطبة بعد الصلاة لأنّ الخطبتين مكان الركعتين الاخرين .
و بعد از آن گفته : و السّبعة الذين ذكرناهم : الإمام و المؤذّن و القاضى و المدّعى حقا و المدّعى عليه و الشاهدان . [1] و اين نيز ظاهر است در اشتراط معصوم ، چنان كه در فصل سيم رساله به وضوح پيوست .
و در مقنع گفته : و إن صلَّيت الظهر مع إمام بخطبة صلَّيت ركعتين ، و إن صلَّيت به غير خطبة صلَّيتها أربعا [ بتسليمة واحدة ] [2] و قد فرض اللَّه من الجمعة إلى الجمعة خمسا و ثلاثين صلاة منها صلاة واحدة فرضها اللَّه فى جماعة و هى الجمعة و وضعها عن تسعة ، عن :
الصغير ، و الكبير ، و المجنون ، و المسافر ، و العبد ، و المرأة ، و المريض ، و الأعمى ، و من كان على رأس فرسخين و من صلاها وحده فليصلَّها أربعا كصلاة الظهر فى سائر الأيام . [3] و اين نيز ظاهر در اشتراط معصوم است ؛ و در آن نيز اشاره شده به آن كه حديث مشهورى كه عمده دلايل قائلين به وجوب عينى در زمان غيبت است ، مقيد است به وجود امام و مراد از « من صلَّى وحده » اعم از انفراد و جماعت است چنان كه در فصل سيم در حديث چهارم به روايت كافى در بيان فقرهء « اما من يصلَّى وحده فهى أربع ركعات ، و إن صلَّوا جماعة » مبيّن گشته .
و آن چه در آخر كتاب امالى گفته كه : « و الجماعة يوم الجمعة فريضة واجبة و فى ساير الأيام سنّة ، من تركها رغبة عنها و عن جماعة المسلمين من غير علَّة فلا صلاة له » [4] نيز مرادش با وجوب بر تقدير امام و نايب است ، چنان كه ظاهر است با وجوب تخييرى به قرينهء « رغبة عنها » بر تقديرى كه ترغيب متعلق به مطلق جماعت [ است ] از براى آن كه در ترك واجب عينى قيد « رغبة عنها » نمىبايد ؛ لهذا در فضيلت نماز جماعت كه سنت است ، روايت شده در تهذيب از امام جعفر صادق عليه السّلام كه فرموده : ليس الاجتماع بمفروض فى الصلاة كلَّها و لكنّها سنّة ، من تركها رغبة عنها و عن جماعة المسلمين [5] من غير علَّة فلا

[1] الهداية ، ص 145 - 146
[2] المقنع ، ص 147 بقيه عبارت كه حديث است ، در الهداية ص 145 آمده است .
[3] الكافى ، ج 3 ، ص 419
[4] الامالى ، ص 643
[5] در چاپى : المؤمنين .

377