نام کتاب : دوازده رسالهء فقهى دربارهء نماز جمعه از روزگار صفوى ( فارسي ) نویسنده : رسول جعفريان جلد : 1 صفحه : 29
توجهش به « اقامت فرايض و واجبات و اوقات جمعه و جماعات » [1] دارد ، از تلاش شيخ حسين بن عبد الصمد در اقامهء نماز جمعه ياد كردهاند . اسكندر بيك دربارهء او مىنويسد : « مراتب عالى فقاهت و اجتهاد او در معرض قبول و اذعان علماى عصر درآمده در اقامت نماز جمعه كه بنابر اختلافى كه علماى ملت در شروط آن كرده بودند و مدتهاى مديد متروك و مهجور بود ، به سعى بليغ به تقديم رسانيده ، با جمعى كثير از مؤمنين به آن اقدام مىنمود » . [2] واله اصفهانى نيز دربارهء حسين بن عبد الصمد نوشته است : « چون مدتى بود كه اقامت نماز جمعه بنابر اختلاف علما در شرايط وجوب ، وقوع آن در ميان مسلمانان متروك و مهجور بود ، شيخ بزرگوار در اداى آن لوازم اهتمام به تقديم رسانيده ، گزاردن نماز جمعه را در ميان ارباب ايمان شايع گردانيد و تا درگاه آسمان جاه اقامت داشت ، دقيقهاى از دقايق اقامت جمعه و جماعات فرو نمىگذاشت » . [3] سيد حسين كركى ( م 1001 ) كه در نيمهء دوم قرن دهم هجرى يك قدرت روحانى برجستهاى در دربار صفوى در قزوين بوده ، در مقدمهء رسالهء نماز جمعهء خود از شهرت فتواى وجوب عينى نماز جمعه در روزگار خود ميان علما و طلاب سخن مىگويد و بر آن مىشود تا در رسالهء خود وجوب تخييرى آن را ثابت كند . [4] گفتنى است كه طعنهء سنيان عثمانى به شيعيان دربارهء عدم اقامهء نماز جمعه تأثير مهمى در تمايل بيشتر شيعيان به اقامهء نماز جمعه داشت . مير مخدوم شريفى كه از سنيان قزوين بوده و در پردهء تقيه ، به دروغ اظهار تشيع كرده و در دربار شاه اسماعيل دوم نفوذ كرده بود ، پس از گريز از ايران ، رسالهاى در ردّ شيعه نوشت و در آنجا به همين مطلب پرداخت . وى ضمن اعتراضاتى كه بر مذهب شيعه داشت ، از جمله نوشته است : « از جمله اشكالات اينان ، ترك جمعه و جماعت است » . دربارهء نماز جمعه ، على بن عبد العال [ محقق كركى ] در نوشته هاى خود ، وجوب نماز جمعه را به حضور امام يا نايب او مشروط كرده و رسالهاى در منع وجوب نماز جمعه نوشته است ، [5] به طورى كه زين الدين عاملى [ شهيد ثانى ] كه علم دنيا در اختيارش بود ، دريافت كه چنين چيزى سبب تنفّر قلوب ديگران از مذهب آنان مىشود . به همين دليل ، در برابر رسالهء كركى ، رسالهاى نگاشته است . پس از آن ، تندىهايى دربارهء تشيع و محقق كركى كرده و در ادامه شعرى از سنيان در نقد شيعه آورده است :
[1] احسن التواريخ ، ص 249 [2] عالم آراى عباسى ، ج 2 ، ص 247 ( به كوشش محمد اسماعيل رضوانى ، تهران 1377 ) [3] خلد برين ، ص 433 [4] نسخهء ش 230 عمومى كتابخانهء گوهرشاد ، برگ 130 [5] گفتنى است كه رسالهء محقق كركى در اثبات وجوب تخييرى نماز جمعه است .
29
نام کتاب : دوازده رسالهء فقهى دربارهء نماز جمعه از روزگار صفوى ( فارسي ) نویسنده : رسول جعفريان جلد : 1 صفحه : 29