تفاوت آن كه در اين جا عبارت صلَّى يوم صريح است در چهار ركعت كردن نماز با جماعت ، به خلاف آن عبارت كه صريح نيست ؛ هر چند به قرينهء روايت سابق كافى و تهذيب مراد است .
قال « و در روايت ديگر از من لا يحضره الفقيه » تا آن جا كه گفته « هر چند به قرينهء روايت سابق كافى و تهذيب مراد است » اقول : مراد از « فمن صلَّى يوم » نماز جماعت نيست به قرينهء فى غير جماعة ، بلكه معنى حديث بنابرين نسخه اين است كه كسى كه نماز كند با قوم در روز جمعه به غير جماعت ، پس چهار ركعت نماز بگزارد ؛ و حمل كردن عبارت به اين كه كسى كه نماز جماعت كند با قوم در روز جمعه به غير جماعت ، يعنى به غير جماعتى كه امام معصوم يا نايبش امامت ايشان كند ، چهار ركعت بگزارد ، در نهايت بعد است و خود ساخته مقوّى اين حل است نه حل او ، چنان كه ظاهر شد .
و در روايت علل الشرايع چنين است كه : فمن صلَّاها وحده فليصلَّها أربعا كصلاة الظهر فى سائر الأيام ؛ [1] يعنى هر كس بى امام نماز گزارد بايد كه چهار ركعت گزارد هر چند كه با جماعت گزارده شود ؛ چنان كه در روايت سابق كافى تصريح به آن شده و مخفى نيست كه مراد از امام در اين حديث امام زمان است ، چنان كه در روايت سابق علل الشرايع و عيون الاخبار از حضرت رضا عليه السّلام و احتمال ديگر ندارد .
و در تذكرة الفقهاء و نهايه علامه حلَّى و ذكرى شيخ شهيد و كنز العرفان شيخ مقداد و شرح ارشاد شيخ زين الدين از رسول خدا صلَّى اللَّه عليه و آله روايت شده كه فرموده : اعلموا أنّ اللَّه قد افترض عليكم الجمعة فى مقامى هذا ، فى شهرى هذا ، فى عامى هذا ، فمن تركها فى حيوتى او بعد مماتى [ موتى ] و له إمام عادل استخفافا او جحودا بها ، فلا جمع اللَّه شمله و لا بارك اللَّه له فى أمره ، ألا و لا صلاة له ، ألا و لا زكات له ، ألا و لا حج له ، ألا و لا صوم له ، ألا و لا برّ له حتى يتوب ؛ فإن تاب ، تاب اللَّه عليه ؛ [2] يعنى بدانيد كه خداى تعالى واجب گردانيده بر شما نماز جمعه را ؛ پس كسى كه ترك كند در زندگى من يا بعد از فوت من از روى استخفاف يا انكار ، در حالتى كه مر او را امام عادلى بوده باشد ، پس جمع نكند خداى تعالى كار پراكنده اش را و مباركى و بركت و ميمنت پديد نياورد در امرش ؛ آگاه باشيد و بدانيد كه او را نه نماز باشد و نه زكات و نه حج و نه روزه و نه خير و خوبى تا وقتى كه توبه كند . و مراد از امام عادل معصوم است ، چنان كه ظاهر است .

[1] علل الشرائع ، ج 2 ، ص 354
[2] وسائل الشيعة ، ج 5 ، ص 7 ، ح 36 ؛ سنن ابن ماجه ، ج 1 ، ص 343 ؛ سنن البيهقى ، ج 3 ، ص 244 ، مسند ابى يعلى ، ج 3 ، ص 381 ؛ روض الجنان فى شرح ارشاد الاذهان ، ج 2 ، ص 754

273