إسم الكتاب : دوازده رسالهء فقهى دربارهء نماز جمعه از روزگار صفوى ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 776)

قال « و در كتاب كافى از امام جعفر صادق عليه السّلام روايت شده » تا آن جا كه گفته « و خواندن آيهء * ( إِنَّ الله يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسانِ ) * در آخر از براى نماز جمعه كافى است به اتفاق » :
اقول عبارت تهذيب و من لا يحضره الفقيه صريحاند به آن كه مراد از امام پيشنماز است به قرينهء آن كه نماز منفرد را در مقابل نماز با امام ذكر كرده ، و چون اكثر پيشنمازها قدرت بر خطبه خواندن نيز دارند ، حضرت نماز با پيشنماز را مطلقا دو ركعت فرموده بنابر غالب ؛ و راوى چون مىدانست كه مراد حضرت از دو ركعت بودن با پيشنماز كلية نيست بلكه با پيشنمازى است كه خطبه تواند خواند ، تفسير مقصود او حضرت كرد و حاصل تفسير اين است كه آنچه حضرت فرمود كه جمعه با پيشنماز دو ركعت است ، وقتى است كه آن پيشنماز خطبه تواند خواند ، و اگر خطبه نتواند خواند ، چهار ركعت است ، اگر چه به عنوان جماعت گزارده شود . و اين تتمه در بعض نسخ كافى نيز هست ؛ و مؤيد آن كه در اصل نسخه كافى بوده ، آن كه شيخ اين حديث را از كافى با آن زيادتى نقل كرده و معلوم است كه اين زيادتى از شيخ يا از نساخ نيست . و ظاهر اين است كه از « اربع ركعات اول تا ثانى » از قلم بعض نساخ افتاده و آخر كلام راوى به حديث ضم شده و فى الجمله تشويشى بهم رسيده ؛ و ايضا اعتقاد صاحب رساله است اين كه اين حديث و حديث من لا يحضره الفقيه يكى است و ابن بابويه در من لا يحضره الفقيه حديث را از كتاب سماعه با لفظ و إن صلَّوا جماعة از كلام راوى باشد ؛ و بر تقديرى كه از حديث يا كافى اسقاط نشده باشد ممكن است كه مراد اين باشد كه نماز در روز جمعه با پيشنماز يعنى در وقتى كه به پيشنماز اقتدا كرده باشد دو ركعت است ؛ و اگر منفرد كند و به پيشنمازى اقتدا نكرده باشد ، چهار است ؛ اگر چه مخالفان اقامت جمعه كنند . « جماعة » و عدول از لفظ « صلَّى » به « صلَّوا » قرينه بر اين معنى است .
و دعوى آن كه هر پيشنمازى قدرت بر خطبه خواندن دارد به صورت است ؛ چه در پيشنماز ، فضيلت و اقل آن چه در خطبه معتبر است ، دانستن آيهء إن اللَّه يأمر و أمثال آن دانستن معتبر نيست . سبب امثال اين دعاوى از عدم تدبر در احاديث است يا از عدم تذكرش . مخفى نيست كه حديث من لا يحضر و تهذيب و بعض نسخ كافى كه قراين بر صحتش هست ، دلالت بر نقيض مدعاى صاحب رساله دارند ؛ و باقى نسخ كافى اگر چه دلالت بر نقيض مدعا ندارند ، اما دلالت بر مدعا نيز ندارد .
پس ظاهر شد كه امام در نماز جمعه ، غير از پيش نماز است ؛ و بر اين معنا نيز دلالت دارد حديثى كه در تهذيب روايت كرده عبد اللَّه بن بكير از امام جعفر صادق عليه السّلام و گفته : سألت أبا عبد اللَّه عليه السّلام عن قوم فى قرية ليس لهم من يجمع بهم ، أيصلَّون الظهر يوم الجمعة فى جماعة ؟

271