در واقع به غير از معصوم يا تعين كردهء معصوم ديگر كه را اين رتبه هست كه از هر طرف معموره تا به دو فرسخى كه محيط مجموع آن دوازده فرسخ كسرى باشد ، همه مكلفين در هر هفته جمع شوند و به او اقتداء كنند و مع هذا مطابق روايت من لا يحضره الفقيه از رسول خدا صلَّى اللَّه عليه و آله به اين مضمون كه مقدم داريد افضل را و همچنين روايت تهذيب از رسول خدا صلَّى اللَّه عليه و آله به اين مضمون كه آن كس كه امامت جمعى كند و در ايشان اعلم از او باشند ، هميشه كارشان در تنزّل خواهد بود تا قيامت مىبايد خود را از چندين هزار هزار كس در مثل اين قسم سوادهاى اعظم مىباشند ، افضل و اعلم دانست .
و اگر كسى در اين وضع الهى تأمل كند كه در هر هفته مقرر فرموده كه از اطراف هر معموره از معموره هاى در تحت حكم معصوم ، تمام سپاهى و رعيت تا به دو فرسخى جمع شوند به قصد عبادت خداى تعالى نزد معصوم يا نايب معصوم معلومش مىشود كه از براى خصوص مصالح دينى و دنيوى سلطنت معصوم است و بس كه در اين ضمن كارهاى ضرورى در هر جمعه صورت پذير گردد و هم سپاهى و رعيت همگى در هر هفته از نظر بگذرند و تربيت يابند و هم دشمنان اطراف از كثرت و جمعيت هميشگى اهل اسلام خايف و هراسان باشند ، و هم بر شوكت و عظمت دين و ملت بيفزايد و هم داد مظلومان به آسانى داده شود ، و امثال اين فوايد ، چنان كه ظاهر است .
و از اينجاست كه ميرزا رفيعا در فقه مذكورش در بيان جمعه گفته : مستعمل است به حسب عرف اهل دين در اجتماع امّت و اولى الامر [1] واجب الاطاعة در دين بر سبيل طاعت و انقياد تا با اجتماع و متابعت به هدايت و معاونت موثّق گشته ، از ضعف و عجز لازم تفرّق و نفاق در ظلّ حمايت اجتماع و اتفاق به سعادت تقويت دين و اعلاى لواى حق يقين رافع طغيان ظلم و عناد و مشيّد اركان صلاح و سداد باشند ؛ انتهى .
و نيز به روايت هر دو كتاب در جواب سؤال از سبب دو خطبه مقرر داشتن فرموده : [ إنما جعلت خطبتين ] لأن تكون واحدة للثناء و التمجيد و التقديس للَّه عزّ و جل و الاخرى للحوائج و الأعذار و الإنذار [ و الدعاء ] و لما يريد أن يعلَّمهم من أمره و نهيه و ما فيه الصّلاح و الفساد ؛ يعنى از براى آن كه بوده باشد يك خطبه از براى سپاس و ستايش و ذكر بزرگى و پاكى جناب الهى ؛ و ديگر از براى حاجتها و عذر پذيرفتن و بيم دادن و آنچه مىخواهد كه بفهماند آنها را از امرش و نهيش ؛ و آنچه در آن است صلاح و فساد .
و در كتاب محاسن شيخ احمد بن محمد بن خالد برقى و كتاب امالى شيخ صدوق محمد

[1] به جاى « اولى » به اندازهء يك كلمه سياه شده و « امر » به دنبالش آمده است . حدس ما همان است كه در متن آمده است .

269