مقرّب و در كمال اعتبار ، و بعد از فوت شاه صفى در حين حكومت شاه عباس ثانى رحمه اللَّه و وزارت خليفه سلطان به علتى چند اندك در احترام آخوندى ضعف و سستى بهم رسيده ، توليت مدرسهء ملا عبد الله كه با آخوند بود از او انتزاع نموده به آخوند مولانا محمد باقر خراسانى دادند . و تاريخ فوت مولانا حسنعليا اين مصراع است « علم علم بر زمين افتاد » كه هزار و هفتاد و پنج باشد . تاريخ ديگر « وفات مجتهد الزمان » . [1] نصر آبادى هم از معاصرانش دربارهء او مىنويسد : يگانه گوهر بحرين علوم عقلى و نقلى ، خلف ملا عبد الله شوشترى كه مثل خورشيد محتاج به تعريف و توصيف نيست .
مجملا نيّر سپهر فضيلت و بدر فلك فطانت ، جامع علوم و حاوى فروع و اصول بود . به جودت طبع و حدّت ذهن و طلاقت لسان و حاضر جوابى مانند نداشت و از اين راه امتياز تمام از اقران و امثال داشت . طبعش در ترتيب نظم و تتبّع اشعار قدما رغبت تمام داشت . اين ابيات از ايشان است :
< شعر > تا باغ نظر را گل رخسار تو آراست صد نخل اميد از جگر سوخته برخاست مانند گل تازه كه از هم بربايند اعضاى مرا بر سر پيكان تو غوغاست [2] < / شعر > از رساله نماز جمعه وى نسخه هايى بر جاى مانده است كه در بخش كتابشناسى رساله ها از آنها ياد كرده‌ايم . افزودنى است كه رسالهء ملا حسن على به طور عمده در رد بر رسالهء شهيد ثانى بوده و اين از مقايسهء استدلالها و عبارت به خوبى به دست مىآيد .
رسالهء نماز جمعهء ملا محمد طاهر در نقد ملا حسن على شوشترى ملا محمد طاهر كه خود امام جمعهء رسمى قم بود ، و نيز بر اساس مذاق اخبارى خود ، قائل به وجوب عينى نماز جمعه بود . زمانى كه وى در سال 1068 رسالهء ملا حسنعلى را در عدم جواز اقامهء جمعه در عصر غيبت ديد ، از آن برآشفت و مصمم شد تا نقدى بر آن بنويسد . به نوشتهء خودش در مقدمهء اين رساله ، او ابتدا براى نوشتن رديه استخاره كرد و سپس به نقد آن پرداخت . پيش از شروع به نقد رسمى آن رساله ، بحثى دربارهء وجوب نماز جمعه كرده ، از ديدگاه خود ادلهء وجوب را ارائه كرد . آنگاه به نقد رسالهء شوشترى پرداخته ، قطعاتى از آن را نقل كرده و سپس به نقد آن پرداخت . همين جا گفتنى است كه در نسخهء مورد استفاده ما ( مرعشى ش 11520 ) به رغم آن كه تاريخ ياد شده در آغاز آن سال 1068 است ، تاريخى كه در پايان آن آمده سال 1086 است كه به عنوان تاريخ فراغت مؤلف از نوشتن رساله ياد شده

[1] وقايع السنين و الاعوام ، ص 523
[2] تذكرهء نصر آبادى ، ج 1 ، ص 224

615