جمعه است در زمان غيبت بدون اشتراط به وجوب نايب عام و همچنين به وجود امام در زمان حضور با عذر يا بىعذر ؛ و دليل بر اين ظاهر آيه و اخبار گذشته است . و قول به اين كه وجوب عينى نماز جمعه در حال غيبت امام خلاف اجماع است ، مسموع نيست ؛ اما اوّلا بنابر عدم تحقق اين اجماع نزد ما ؛ چه بسيارى از دعوى اجماع هست كه خلافش ظاهر شد ، حتى از مدعى آن ؛ و اما ثانيا به واسطه آن كه بيان كرديم كه عبارت نهايه اشعار به وجوب عينى دارد ؛ و امّا ثالثا به واسطهء آن كه مذكور در بيان تحقق اجماع چنان كه گذشت از كلام شيخ و محقق دلالت بر مدعى يعنى اجماع معتبر ندارد و اين واضحست .
و ديگر شيخ حسن ولد شيخ زين الدين در كتاب اثنا عشريه گفته : شرط وجوب الجمعة الان حضور خمسة من المؤمنين و يتأكَّد فى السبعة ، و أن يكون فيهم من يصلح للإمامة و يتمكَّن من الخطبة ؛ يعنى شرط وجوب نماز جمعه در اين زمان حضور پنج كس است از مؤمنان ، مؤكد مىشود وجوب در هفت ؛ و اين كه باشد در ميان ايشان كسى كه صلاحيت امامت داشته باشد و خطبه تواند خواند .
و ديگر شيخ محمد بن شيخ حسن در شرح رساله مذكوره گفته : و هذه الأخبار كما ترى مطلقة فى وجوب الجمعة عينا و الحمل على التخييرى موقوف على قيام ما يصلح للدّلالة على وجود الاخر فيه و إلَّا فالدّلالة على الفرد مذكور وحده لا يتعريه شوب الإرتياب و لا يخفى مفادها على ذوى الألباب ؛ و ما ينقل من الإجماع على عدم العينى فى زمن الغيبة فقد سمعت الكلام فى نظره ؛ يعنى اين احاديث همچنان كه مىبينى مطلق است در وجوب عينى نماز جمعه ، و حمل كردن بر وجوب تخييرى موقوف است بر قيام امرى كه صلاحيّت دلالت بر وجود ديگرى يعنى بدل نماز جمعه داشته باشد ، و إلَّا در دلالت كردن بر فرد مذكور ، تنها شايبه ريب به او راه نمىيابد ؛ و مخفى نيست مفاد اين اخبار بر صاحبان تمييز . اما نقل اجماعى كه بر عدم وجوب عينى نماز جمعه در زمان غيبت كرده‌اند ، شنيدى سخن را در ضعف آن .
بعد از نقل كلام فقهاء ظاهر شد كه اين اجماع كه دعوى شده ثبوت ندارد و اللَّه تعالى أعلم بحقايق الامور .
فصل [ احاديث دالَّه بر اشتراط وجود معصوم ] [1] همچنان كه از اجماع علماى اهل بيت محقق مىگردد كه شرط وجوب عينى نماز جمعه

[1] اين عنوان در حاشيه با خطى ديگر نوشته شده است .

263