ابن ادريس و متأخرين بنابر آن كه متأخرين به تخيير قايلند ، صحيح نيست به مقتضاى كلام خدا و رسول او و ائمه معصومين عليهم السّلام و علماى متقدمين ، پس كدام از اين دو فرق سزاوارترند به ايمن بودن ، اگر شما علم و تميز داشته باشيد ؟
و گفته كه : نعم ، لو أراد أحد تمام الإحتياط للخروج من خلاف هذين الرجلين صلَّى الظهر بعدها ، و ليهيّىء تاركها الجواب للَّه تعالى لو سأله يوم القيامة : لم تركت صلاة الجمعة ؟ و قد أمرت بها فى كتابى العزيز على أبلغ وجه ، و أمر بها رسولى الصادق على أكد وجه ، و أمر بها الائمّة الهادون و أكَّدوا فيها غاية التأكيد و وقع إجماع المسلمين على وجوبها فى الجملة ، فهل يليق من العاقل الرّشيد أن يجيب بقوله :
« تركتها لأجل خلاف سلَّار و ابن ادريس » ، ما هذا إلَّا لعمىّ أو تعامى أو تعصّب مضرّ بالدين ، أجارنا اللَّه و أيّاكم منه و جميع المسلمين ؛ [1] يعنى : آرى اگر اراده كند كسى تمام احتياط را به واسطهء خروج از خلاف سلار و ابن ادريس ، بگزارد ظهر را بعد از نماز جمعه ؛ و مىبايد مهيا باشند تارك نماز جمعه از براى جواب خداى تعالى اگر از او سؤال كند در روز قيامت كه از چه رو ترك نماز جمعه كرده ، حال آن كه امر كرده بودم به آن نماز در كتاب عزيز من بر أبلغ وجه ، و امر كرد به آن رسول راستگوى من با تأكيد تمام ، و امر كرده‌اند ائمه هادين و تأكيد كرده‌اند در آن نهايت تأكيد و واقع شده است اجماع مسلمانان بر وجوب نماز جمعه ؛ و بالجمله پس آيا لايق است از عاقل رشيد كه جواب دهد به قول خود كه من ترك نماز جمعه كرده‌ام به واسطهء خلاف سلار و ابن ادريس ! اين نيست مگر به واسطهء كورى يا كورى به خود بستن يا تعصب كه ضرر به دين دارد . پناه بدهد خدا ما را و شما را و جميع مسلمانان را از تعصّب .
و ديگر مولانا عبد اللَّه شوشترى در شرح الفيه [2] بعد از نقل اقوال فقها در نماز جمعه گفته : الَّذى تقتضيه النظر وجوبها عينا مضيّقا فى زمان الغيبة من غير اشتراط بوجود النائب العام و كذا بوجود الإمام و النائب الخاص فى زمان الحضور مع العذر و عدمه ؛ و الدليل على ذلك ظاهر الآية و الأخبار السابقة ؛ و القول بأنّ الوجوب المضيق حال الغيبة خلاف الإجماع غير مسموع ؛ أما أوّلا فلعدم تحققه عندنا ، و كم من مثل هذه الدعوى قد ظهر خلافه من مدّعيه ؛ و أما ثانيا فلما بيّننا من اشعار عبارة النهاية ؛ و أما ثالثا فلأنّ المذكور فى بيان تحقق الإجماع على ما مضى من الشيخ و المحقق لا يدلّ على المدّعى و هو واضح ؛ يعنى آن چه اقتضا مىكند نظر ، وجوب عينى نماز

[1] العقد الطهماسبى ، ( چاپ شده در ميراث اسلامى ايران دفتر دهم ) ، ص 211 - 212
[2] آقا بزرگ در ميان 35 شرحى كه براى الفيهء شهيد اول ياد كرده ، يادى از شرح مولانا عبد اللَّه شوشترى نكرده است . مقايسه كنيد با : ذريعه ج 13 ، صص 109 - 114

262