به نوشتهء برخى مورخان ، شهيد در پنجم ربيع الأول سال 965 در مسجد الحرام پس از اقامهء نماز عصر دستگير شد . وى پس از آن كه چهل روز را در يكى از خانه هاى شهر مكه زندانى بود ، از طريق دريا به استانبول اعزام شده در همانجا در سال ياد شده به شهادت رسيد . جسدش را سه روز نگاه داشتند و پس از آن در دريا انداختند . [1] فرزند شهيد يعنى شيخ حسن ( م 1011 ) صاحب معالم الاصول و منقى الجمان و نوادگان وى ، در زمرهء عالمان و فقيهان بنام روزگار خويش بوده و شمارى از آنان از جمله شيخ على ( فرزند محمد بن حسن بن زين الدين ) در ايران مىزيستند . اين افراد ، به همراه برخى از شاگردان شهيد مانند شيخ حسين بن عبد الصمد ، عامل عمده‌اى در نشر افكار فقهى شهيد ثانى در ايران به شمار مىآيند .
شهيد ثانى و نماز جمعه فتاوى شهيد دربارهء نماز جمعه ، دو دورهء مختلف را پشت سر گذاشته است . دورهء نخست كه وى تابع مكتب حله و مكتب شهيد اول است و با تكيه بر آراء محقق ، علامه و شهيد اول ديدگاه هاى خود را مطرح كرده است . در اين دوره ، اساس نظرات وى بر پايهء همان فتاوى سابق مبتنى است و شهيد ثانى جز شرح و بسط ديدگاه هاى علامه و شهيد اول ، كار چندانى انجام نمىدهد . در اين مرحله ديدگاه هاى نخست وى به طور عمده در روض الجنان و شرح اللمعة آمده است .
در مرحلهء دوم ، به تدريج وى به وجوب عينى نماز جمعه معتقد شده و رسالهء مستقل خود را دربارهء صلاة الجمعة تأليف كرده است . محقق سبزوارى در رسالهء نماز جمعه خود تصريح كرده است كه شهيد به تدريج اين نظريه خود را مطرح كرد ، چرا كه از مخالفت ديگران هراس داشت . [2] رساله شهيده سبب شد تا بسيارى از نويسندگان مخالف نظر وى ، چنين اظهار كنند كه براى نخستين بار شهيد ثانى بدعت وجوب عينى نماز جمعه را مطرح كرد ! در اين ميان ، برخى نسبت رساله را به وى كه به هر حال فقيهى برجسته بود ، تكذيب كردند . كسانى هم گفتند : اين رساله مربوط به دورهء آغازين زندگى اوست و بعدها از نظر خويش برگشته است . در واقع همهء اين دعاوى نادرست بود . وى اين رساله را در سال 962 سه سال پيش از شهادتش نگاشت و در آن از ديدگاه هاى سابق خويش برگشته قائل به وجوب عينى نماز

[1] لؤلؤة البحرين ، ص 34 ؛ روضات الجنات ، ج 3 ، ص 383 ؛ منية المريد ، مقدمه ، ص 150
[2] بنگريد به رسالهء نماز جمعهء محقق در همين مجموعه .

134