و عين ثابت خود را مشاهده نمايد و نهايتا از باب النهايات هى الرجوع إلى البدايات به وجود جمعى واحدى و حقيقتى اوسع و أتم به ختم نبوت ، بلكه خاتم نبوات و ولايات ، ظاهر گردد ، و به نغمهء جاننواز لى مع الله وقت لا يسعه ملك مقرّب و لا نبىّ مرسل مترنم گردد .
< صفحة فارغة > [ گفتار در نحوهء ظهور حقيقت محمديه در عالم كثرت ] < / صفحة فارغة > اينك ما به نحو اختصار نحوهء ظهور حقيقت محمديه را از مقام جمع و الوجود به عالم كثرت و نيل به مقام مظهريت جميع اسماء ، از جمله اسماء حاكم بر نشئت انسان ، و رسيدن به مقام جمع الجمع اسماء تنزيهيه و تشبيهيه [151] و پيوستن به اصل خود ، و نيز راز اكمليت و اتميت قوس صعود نسبت به قوس نزول ، را باز نموده و بيان مىكنيم كه وارثان مقامات و علوم و احوال آن سرور عالم ، بالوراثة و التبعية از آن مقامات بهره دارند . شيخ أكبر در چند موضع از كتاب الفتوحات المكية اين سرّ را آشكار ساخته است .
از ابن فارض نقل شد كه < شعر > قبل فصالى دون تكليف ظاهرى ختمت بشرعى الموضحى كلّ شرعة و إنى و إن كنت بن آدم صورة فلى فيه معنى شاهد بأبوّتى « بودم آن روز من از طايفهء درد كشان كه نه از تاك نشان بود و نه از تاك نشان » « من به ظاهر گر چه ز آدم زاده ام ليك معنى جدّ جدّ افتاده‌ام » و فى المهد حزبى الأنبياء و فى العنا صر لوحى المحفوظ و الفتح سورتى < / شعر >

[151] - برخى از اسماء الهيه حاكم بر سكنهء جبروت نيستند و اختصاص به عالم شهادت دارند . و تجلى برخى از اسماء اختصاص دارد به مظهر بالغ به مقام « قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى » . و نيز اسمائى كه از اسماء مستأثره‌اند و حضرت ختمى مقام از آن اسماء بهره دارند ، نه ملايكه و نه أولو العزم از انبيا به مقام مظهريت آن اسماء مىرسند ، و تنها اختصاص دارد به جناب ختم انبيا . < شعر > « ندانمت به حقيقت كه در جهان به چه مانى جهان و هر چه در او هست صورتاند تو جانى » < / شعر > .

مقدمة الآشتياني 160