عصمت و طهارت به حقايق خارجيه « اسم » اطلاق شده است چه آن كه كليهء كلمات و حروف وجودى حاكى از حقاند . به تعبيرى ديگر ، حق يا حقيقت وجود سارى در كليهء اشيا و مقوم جميع اشياست . در آثار محققان اوايل لفظ « كلمه » و « كلمات » به « باطن » و « ظاهر » هر موجود اطلاق شده است . و اينكه به ذوات مقدسهء انبيا و اوليا و ملايكه « كلمه » و « كلمات تامات » اطلاق كرده‌اند ، از آن جهت است كه حكايت آن ذوات از حق تعالى تامتر و كاملتر است .
< صفحة فارغة > [ گفتار در مظهريت عين ثابت انسان كامل جميع اسماء الهيه ] < / صفحة فارغة > اينكه در كلمات ارباب عرفان مذكور است كه عين ثابت انسان كامل ختمى ، و يا حقيقت محمديه ، مظهر كافهء اسماء الهيه مىباشد ، مراد آن است كه فرق است بين ظهور و تجلى حق به عنوان اتصاف به مقام الوهيت ، و مقام جمع وجود مع جميع أسمائه و كلماته در عين ثابت كلى جامع مشتمل بر كافهء اعيان و قابليات . به اين معنا كه اعيان قدريهء كليهء خلايق ، از جملهء كافهء انبيا و اوليا از امم سابقه و خلايق از امم لاحقه ، از ابعاض و اجزاى حقيقت محمديه است و اسم اعظم حاكم و متجلى در مظهر كلى حقيقت محمديه ، از باب اتحاد ظاهر و مظهر از مجلاى آن حقيقت كليه متجلى در اعيان انبيا و اولياست . از اين جهت ارباب معرفت گفته‌اند كليهء شرايع الهيه از أغصان و اوراق شريعت مطلقهء محمديه است و كليهء انبيا و اوليا از امم گذشته و اولياى محمديين ، همه مطالع انوار شمس الشموس خواجهء عالم وجودند .
چه آن كه آن حقيقت مطلقه اوّلين تعين و ظهورى است كه از حقيقت لا متعيّن و غيب هويت ظاهر گرديد و اوست قبلهء كل از آن جهت كه همو حقيقت و معناى اسم اعظم است ، و جهت تعين قابلى او نيز سمت سيادت بر همهء اعيان دارد . اهل معرفت متفقند كه آن اصل الأصول عوالم غيب و شهود صورت و مربوب اسم كلَّى جامع اسم « الله » ، و به اعتبارى مظهر اسم الله ذاتى است و از مشكات آن حقيقت فيض به عالم مىرسد . و هو الإنسان الحادث الأزلى .
< شعر > « بود نور نبى خورشيد اعظم گه از موسى پديد و گه ز آدم » < / شعر > آن مقام صدر نشين عالم وجود خورشيد اعظم و مركز دايرهء وجود و متجلى در اعيان كليهء انبياست ، بلكه سكنهء جبروت از اقمار شمس حقيقت اويند . و ترجمان احوال آن حضرت است كه عارف و اصل كامل ، ابن فارض ، در تائيهء خود گويد :

مقدمة الآشتياني 149