بالشّخص غير مجسّد [ إلى قوله ] : مستتر غير مستور [144] إشارة إلى أوّل ما نشأ منه تعالى . [145] و ظاهر أنه ليس من جنس الأصوات و الحروف المسموعة .
منظور آن كه بر وجود صادر اول ، يا اولين فيض سارى يا رحمت واسعه ، دلايل زياد و مصاديق كثيره كه حكايت از يك حقيقت مىنمايند بسيار است .
در شرح حديث مذكور در كافى ، « باب الأسماء » ، و در توحيد صدوق ، اهل ظاهر حيران و سرگرداناند ولى مشايخ معرفت از اسرار موجود در اين حديث شريف ، كه از مصدر تألَّه ، امام صادق ، صادر گرديده ، پرده برداشته‌اند . كلمات و آيات عرشى بنيان اين حديث بهترين دليل بر عظمت مقام امام صادق ، و دليل قوى و شاهد اقواست كه آن ولىّ مطلق از نوادر اوليايى است كه مستكفى بالذاتاند ، و از ثدى نبوت و ولايت حضرت ختمى مرتبت علوم لدنّيه نوشيده‌اند ، و در مقام معرفت حق از معلم و مرشد بشرى بىنيازند ، و در سير محبوبى به جذبات الهيه به مقام ولايت رسيده‌اند و از آن جهت كه محبوب حقاند - در أزل الآزال - از باطن وجود خود و مقوّم ذات خود قوّت مىگيرند و از وجه خاص عالم بما كان و ما يكون و ما هو كائناند . حقايق غيبيه از احديت در أزل بر كتاب استعداد آن بزرگ و ولى مطلق دفعتا نازل گشت ، ولى ظهور آن در مقام تفصيل و خلقى بر سبيل تدريج است .
لسان اين روايت لسان صاحب ولايت مطلقه مىباشد . اين نوع از اسرار و اخبار ، كه سياق آن نيز سياق خاصى است و أسلوب مخصوصى دارد ، از معجزات باهره و باقيه است . از زمان نقل اين حديث ، و ديگر احاديث صعبهء مستصعبه ، تا زمانى كه صدر المتألهين بر « اصول » كافى شرح نوشت ، ناقلان احاديث از معانى عميق اين نصوص و فصوص خاص ختم ولايت محمديه بىخبر ، بلكه از اين كلمات ارجمند شمه اى نيز مسّ نكرده بودند .
برخى از ارباب حديث روايات صعبه را با اقرار به صحت سند آنها از كتاب خود حذف كرده‌اند ! و اين رويه هنوز هم ادامه دارد . ظاهرا اصول عقايد و به

[144] - « اصول » كافى ، چاپ حاج سيد جواد مصطفوى ، ج 1 ، ص 152 .
[145] - يعنى صادر اول يا اولين جلوهء حق .

مقدمة الآشتياني 147