نكتهء ديگر اينست كه مىگويند : اگر ابو بكر تصدى خود را به زمامدارى با حجت و دليل قطعى آغاز كرده بوده ، و اشكال واقعى براى ادامهء زمامدارى او پيش نيامده بود ، بچه دليل شايستگى خود را مورد ترديد قرار مىدهد و از مردم براى ادامهء زمامدارى خود رأىگيرى مىكند امّا مقايسهء كلام امير المؤمنين عليه السلام كه فرمود : مرا رها كنيد و كس ديگرى را براى خلافت انتخاب كنيد ، چنانكه ابن ابى الحديد در پاسخ اماميه متوجه شده است ، قياس مع الفارق ( قياسى كه طرفين مقايسه علت مشترك ندارند ) مىباشد ، زيرا : اولا - هيچ ترديدى از نظر تاريخ صدور جملهء مزبور از امير المؤمنين ( ع ) وجود ندارد كه آن را پس از كشته شدن عثمان كه ارادهء شديد مردم را براى تصدى خود به زمامدارى احساس كرده فرموده است : « مرا رها كنيد . . . » نه پس از تصدى به خلافت و تثبيت كردن آن . تاريخ صدور جملهء مزبور چنين است : و من خطبة له ( ع ) لمّا اريد على البيعة بعد قتل عثمان [1] .
ثانيا - حتى يك كلمه در جملات امير المؤمنين كه مربوط به عدم پذيرش زمامدارى است وجود ندارد كه بگويد : من قابل زمامدارى نيستم ، بلكه خود علَّت عدم پذيرش خلافت را چنين توضيح مىدهد كه آيندهء زمامدارى مسلمين ، پر از حوادث و فراز و نشيبهاى تند خواهد بود ، راه‌ها تاريك است . من اگر زمامدارى را بپذيرم ، با عقل و قلب خودم اين راه‌ها را سپرى خواهم كرد و گوش به سخنانى كه در مجراى زمامدارى معمولى گفته مىشود ، فرا نخواهم داد .
اين برنامهء حكومت من است ، اگر مىبينيد : نمىتوانيد چنين حكومتى را تحمل كنيد ، مرا رها كنيد و زمامدار ديگرى را انتخاب كنيد و من هم از انجام تكليفى كه بر عهده مىگيرم تخلف نخواهم كرد ، كار وزارت و مشورت و كمك را براى شما انجام خواهم داد .

[1] - ط 92 ص 136 .

324