از معامله گرى است كه انسان در برابر آنچه كه مىگيرد ، قيمتى مىپردازد . و بديهى است كه نه خداوند متعال نيازى به گرفتن قيمت نعمتهاى خود دارد و نه انسان شكركننده با چنين شكرى در راه تكامل قدم برمىدارد . پاسخ اين سؤال با نظر به آيه اى در قرآن مجيد روشن مىشود . آن آيه اينست كه : * ( قالَ الَّذِي عِنْدَه عِلْمٌ مِنَ الْكِتابِ أَنَا آتِيكَ بِه قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ ) * [1] .
( و هر كس شكرگذار باشد ، شكر براى خويش مىگذارد و كسى كه كفران بورزد ، پروردگار من بىنياز و كريم است ) .
آيهء مزبور با صراحت كامل بىنيازى خدا را از هر گونه شكر و سپاس گوشزد مىكند و مىگويد : هر كس كه وظيفه اى انجام مىدهد و از نعمتهاى مادى و معنوى خداوندى قدردانى مىنمايد ، در تكامل خود كوشيده راه اعتلاى خويشتن را در پيش مىگيرد 3 - آياتى در قرآن باين مضمون وارد شده است كه شكرگذارى نتيجهء عالى تقوى است ، مانند : * ( فَاتَّقُوا الله لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ) * [2] .
( تقوى براى خدا بورزيد ، شايد شكرگذار باشيد ) .
ارزش بسيار عالى شكر در اين گروه از آيات بخوبى روشن مىشود ، زيرا در آن تقوى كه عبارت است از نگهدارى خود انسانى از تباهى و رسانيدن آن به مقام رشد و كمال ، مقدمه اى براى شكر معرفى شده است . با اين آيهء شريفه مىتوان فهميد كه شكر سوداگرانه با آن شكر كه نتيجهء عالى تقوى و فضيلت است تفاوت بينهايت دارد ، زيرا اين سپاسگزارى پس از آزادى روح از همهء دامها و زنجيرهاى شهوات و خودخواهى صورت مىگيرد و نشان مىدهد كه انسان تا آستانهء بارگاه ربوبى پيش رفته است .
4 - گروهى از آيات قرآنى هست كه شكر را بعنوان نتيجهء معرفت به حقايق

[1] النمل آيهء 40 .
[2] آل عمران آيه 123 .

243