دو چيز - كه يكى بدون ترديد و ديگرى في الجمله - دلالت مىكند : 1 - جائز بودن خواندن نماز با بدن يا لباسى كه با آن آب ملاقات كرده ، كه اين مسلَّم است . و 2 - عدم منجّسيّت آن آب بمعنى نجس ننمودن آن آب چيزى را كه با آن ملاقات كند ، و اين دوّمى مورد تأمّل است ، زيرا موضوع از مواردى است كه مشمول آيهء شريفهء عدم حرج در دين است ، و با وضعى كه آن روزگار و آن محيط در مسألهء تخلَّى و تطهير آن داشتند كه غالبا محلّ غائط حفره و كنيف نداشته و روى زمين بوده ، و يا تخلَّى و تطهير در يك جا انجام نميشده و نوعى بوده كه جلوگيرى از ترشّح آب استنجا به بدن يا لباس امرى دشوار و غير قابل اجتناب بوده ، و لذا براى آسان كردن كار و نيفتادن در سختى جواز خواندن نماز در آن بدن يا لباس صادر شده نه آنكه امام عليه السّلام در مقام بيان طهارت آب استنجا باشد . به اين دو روايت نظر كنيد كه شيخ در تهذيب باب صفة الوضوء به شماره 77 و 72 نقل كرده . مؤمن الطاق گويد : به امام صادق عليه السّلام عرض كردم : « أخرج من الخلا فأستنجي بالماء فيقع ثوبى في ذلك الماء الَّذى استنجيت به ؟ فقال : لا بأس » . از محلّ غائط خارج مىشوم پس باستنجا مىنشينم و گوشهء جامه‌ام در آب استنجا مىافتد ؟ امام فرمود : باكى نيست . و عبد الكريم هاشمى گويد : از امام صادق عليه السّلام پرسيدم : « الرّجل يقع ثوبه على الماء الَّذى استنجى به أ ينجّس ذلك ثوبه ؟ فقال : لا » . پرسيدم : مردى در هنگام استنجا جامه اش به آبى كه با آن استنجا كرده مىخورد آيا اين لباسش را ناپاك ميسازد ؟ فرمود : نه . و پيداست كه مؤمن الطَّاق و عبد الكريم هاشمى هر دو آب استنجا را مسلَّما نجس ميدانسته‌اند و سؤال از لباس و ملاقى ميكنند ، و امام جواب به عدم تنجّس آن لباس ميدهد . و بروايت مؤلَّف كه در علل الشرائع نقل كرده خبر اضافه اى دارد كه ممكن است از آن چيزى استفاده شود و آن اينست كه : مؤمن الطَّاق پس از جواب امام سكوت كرد ، پس امام عليه السّلام از وى سؤال كرد : ميدانى چرا اين اشكالى ندارد ؟ گفت : نه به خدا سوگند نميدانم . حضرت فرمود : براى اينكه آب ريخته شده بيشتر از نجاست است « إنّ الماء أكثر من القذر » از اين كلام بر مىآيد كه آب مصرف شده در تطهير ، بيشتر و زيادتر از عين نجاست بوده است ، و چون آب غير مزيل نجاست هم ريخته شده كه ذرّات نجاست همراه ندارد از كجا معلوم است كه جامه به آب مزيل عين خورده تا

34