ميساخت ، و آن عبارت از آبى است كه چند دانه خرماى خشك در آن ميانداختند و آب صاف و پالوده در سمت بالاى آن قرار ميگرفت و تلخى يا شورى ( املاح ) آب ته نشين ميشد و رسول خدا صلَّى الله عليه و آله از آن قسمت صاف وضو ميساخت ، پس هر گاه كه خرما رنگ آب را تغيير داد ، ديگر وضو ساختن با آن جايز نيست ، ( به جهت مضاف بودن آن . ) و نبيذى كه با آن ميتوان وضو ساخت و نوشيدنش جايز است همان نبيذى است كه در شروع روز انداخته و شامگاه از آن استفاده كنند يا شامگاه انداخته و بامداد ( شروع روز ) مورد استفاده قرار گيرد .
مترجم گويد : « واضح است كه چنين مايعى به هيچ وجه نميتواند جزء مشروبات الكى محسوب گردد و يا مشمول مقرّرات مربوط به آن باشد » .
و اگر كسى بخواهد در كنار گودال آبى غسل كند و بيم آن دارد كه آب مستعمل بگودال باز گردد كفى آب به پيش رو ، و كفى به جانب راست و كفى به جانب چپ و كفى به پشت سر بريزد ، و بعد غسل كند . ( شايد اين بدان جهت باشد كه مطمئن نشود آب مستعمل بگودال باز گشته است ) .
و اگر از آبى كه انسان خود را هنگام قضاى حاجت با آن شسته به لباس يا بدن انسان ترشح كند ، اشكالى ندارد و شستن لازم نيست .
مترجم گويد : « اين فتواى همه يا بيشتر فقهاى قرن چهارم يا پنجم هجرى است و در وسائل الشيعه رواياتى به مضمون اين فتوى از كتب اربعه و غير آن نقل شده ، و از فقهاى بعد جماعتى بدليل اين روايات آب مستعمل در استنجا را با چند شرط پاك دانسته‌اند و آن شرائط از قبيل ناپاك نبودن دست قبل از استنجاست ، يا نديدن ذرّات نجاست در آب ، يا عدم تجاوز به اطراف مخرج و يا همراه نبودن مدفوع با خون . ولى با وجود همهء اين شرائط پاك بودن آب استنجا از اخبار فهميده نميشود ؛ و فقطَّ اخبار به

33