شروق قمر در طول آن سه شب و ابن اعرابى گفته به جهت آنكه هدى را تحريم كنند تا آنكه آفتاب از مشرق طلوع كند و يا به جهت قول عرب در جاهليت كه ( اشرق ثبير كيما نغير ) و ثبير جبل مكه است و نغير از اغاره ماخوذ است و در اين آيه چند حكم است يكى آنكه ذكر در اين ايام در عقيب پانزده نماز است مر كسى را كه در منى باشد و اول آن نماز ظهر روز عيد است و در عقيب ده نماز اگر در غير منى باشد و صورت تكبير اينست اللَّه اكبر اللَّه اكبر لا إله الا اللَّه و اللَّه اكبر اللَّه اكبر و للَّه الحمد اللَّه اكبر على ما هدينا و الحمد للَّه على ما اولانا و اللَّه اكبر على ما رزقنا من بهيمة الانعام و نزد بعضى ديگر صورت آن اينست كه اللَّه اكبر اللَّه اكبر لا إله الا اللَّه و اللَّه اكبر الحمد للَّه على ما هدانا و له الشكر على ما اولانا و رزقنا من بهيمة الانعام و اينقول اشهر است دوم وجوب كون بمنى در ليالى تشريق و نهار آن مستحبّ است مگر به قدر رمى جمرات ثلث كه واجبست و وجوب كون بمنى در ليالى تشريق و در نهار به قدر رمى لازم ميآيد از امر بذكر در آن ايام و از قوله * ( فَمَنْ تَعَجَّلَ ) * پس هر كه شتاب كند و از منى برود * ( فِي يَوْمَيْنِ ) * در دو روز كه آن يازدهم است و دوازدهم يعنى نفر كند در ثانى ايام تشريق بعد از رمى جمار * ( فَلا إِثْمَ عَلَيْه ) * پس هيچ گناهى نيست بر او بعضى اعراب در جاهليت مستعجل را اثم ميگفتند و جمعى متاخران حقتعالى فرمود كه در تعجيل رخصت است و هيچ گناهى نيست در آن و اين شرطية مستلزم ثبوت اثم است مر مستعجل را قبل از يومين سيم وجوب كون در ثلثه بوجوب تخييريست ميان يومين و ثلاثة ايام لقوله تعالى * ( وَمَنْ تَأَخَّرَ ) * و هر كه تاخير كند و سه شب در منى باشد * ( فَلا إِثْمَ عَلَيْه ) * پس بر او نيز حرجى نيست لكن روز دوازدهم را دو حكمست يكى آنكه نفر جايز نيست در او مگر بعد از زوال دوم آنكه هر گاه آفتاب غروب كند و او در منى بود بر او واجب متحتم است كه در شب سيزدهم بيتوته كند زيرا محل تعجيل نهار است پس هر گاه نهار منقضى شود و او تعجيل نكرده باشد در ليلهء ثالثه تعجيل كند و بيتوته نكند پس تعجيل او در يومين نخواهد بود فحينئذ اثم باشد و هو المطلق چهارم آنكه اين تخيير بر سبيل اطلاق نيست بلكه نسبت بحاج است و در حاج نيز مطلقا نيست بلكه * ( لِمَنِ اتَّقى ) * مر كسى را كه پرهيزيده باشد از صيد و نساء و طيب و نزد بعضى مراد اتقا است از ساير محرمات و اول مرويست و مفتى به اكثر پنجم آن كه غير متقى را واجبست كه در ليالى ثلث بيتوته كند و نفر او روز سيزدهم است و قبل از اين او را جايز نيست ششم آنكه هر كه در شب سيزدهم بيتوته كند نفر نكند تا آنكه بعد از طلوع شمس رمى جمار كند و همچنين در نفر اول نفور نكند مگر بعد از رمى جمار و وقت