است ( فلان يعطى و يمنع ) * ( أُولئِكَ ) * آن گروه كه خير دنيا و آخرت ميطلبند * ( لَهُمْ نَصِيبٌ ) * مر ايشان راست بهره * ( مِمَّا كَسَبُوا ) * از آنچه عمل كردند يعنى از جنس آن كه جزائيست فراخور آن و يا مر ايشان راست نصيبى به جهت كسب عمل حسنهء او كقوله مِمَّا خَطِيئاتِهِمْ أُغْرِقُوا و يا مر ايشان راست حظى مقدر از آنچه دعا كردند به آن و بنا بر اين معنى تسميه دعا به كسب به جهت آنست كه دعا از جمله اعمال است * ( وَاللَّه سَرِيعُ الْحِسابِ ) * و خداى زود شمار است به مقدار لمحهء شمار همهء خلايق كند با وجود كثرت ايشان و كثرت اعمال ايشان يا نزديك شده است كه قيامت قايم شود و حساب مردمان كند پس مبادرت كنيد بطاعات و اكتساب خيرات و در كنز آورده كه محتملست كه مراد از ضمير لهم و اسم اشاره كه اولئك است قسم ثانى باشد به جهت قرب آن و احتمال دارد كه مراد هر دو قسم باشد زيرا كه مما كسبوا شامل حسنتين ( حسنه خ ل ) است و سيئه و معنى اينكه هر كه بذكر او قصد چيزى كند به آن رسد از حسنه و سيئه و مصدق اين است روايت صحيحه از باقر عليه السّلام كه ما يقف احد على تلك الجبال لا بر و لا فاجر الا استجاب اللَّه له اما البر فيستجاب له فى آخرته و دنياه و اما الفاجر فيستجاب له فى دنياه يعنى هيچكس توقف و وقوف نكند بر اين كوه عرفات از بر و فاجر كه مگر او سبحانه اجابت دعاى او كند اما بر اجابت دعاى او نمايد در آخرت و دنياى او و اما فاجر دعاى او را مستجاب ميگرداند در دنياى او و مراد به * ( سَرِيعُ الْحِسابِ ) * سرعت مجازات اول است اعمال بندگان را يعنى احتياج بفكرى ندارد كه بسبب آن علم پيدا كند يا آنكه چه چيز است كه بسبب آن مستحق ثواب و عقاب مىشود و يا مستحق هيچ كدام نميشود و هر گاه محتاج فكر نباشد پس سريع الحساب باشد و معنى حساب كردن خداى تعالى بندگان را اعلام او باشد ايشان را مقدار استحقاق ايشان از ثواب و عقاب بر اعمال ايشان تا بدانند كه آنچه بايشان ميرسد در آن روز از خير و شر بر وفق اعمال ايشان است و اگر عفو فرمايد ايشان را دانند كه عدم تعذيب ايشان جهت عفو الهى است نه آنكه سزاوار عذاب نبوده‌اند و در مجمع مذكور است كه در فَإِنَّ اللَّه سَرِيعُ الْحِسابِ دلالت است بر آنكه حقتعالى جسم نيست و در فعل و قول محتاج بآلت نيست زيرا كه اگر چنين ميبود محال ميبود كه حساب خلايق كند در وقت واحد بلكه اشتغال او به حساب شخصى مانع او ميبود از آنكه در همان وقت به حساب كسى ديگر پردازد و مدت محاسبهء خلق بر اعمال ايشان در زمان طويل و مدت متمادى ميبود و از أمير المؤمنين عليه السّلام پرسيدند كه چگونه حق تعالى در آن واحد حساب جميع بندگان فرمايد فرمود هم چنان كه در دنيا روزى را بيكدفعه بهمهء ايشان مىرساند و گويند معنى سريع الحساب سريع القبول است يعنى دعاى جماعتى را كه اين نوع دعا كنند اجابت ايشان