* ( لِلَّه ) * براى خدا نه چون كفار كه طواف و تلبيه بنام بتان ميكنند و در كنز العرفان آورده كه در اينجا چند فايده است اول نزد بعضى مراد باتمام احرام مكلفست به حج و عمره از دويرهء اهل خود و نزد بعضى ديگر افراد هر يك از آن دو است بسفرى و گفته‌اند كه مراد باتمام نفقه است در حج و عمره بر وجه حلال و يا اخلاص هر دو براى عبادت نه مشوب بمعاش و حق آنست كه مراد باتمام اقدام است به جميع اجزاى واجبهء حج و عمره و بكيفيات آن اجزا لكن چون هر يك از حج و عمره مركبند از اجزاى مختلفه توهم مىشود كه هر كه اتيان نمايد ببعضى از اين اجزاء و عمدا اخلال نمايد ببعضى ديگر آن مأتى به از او صحيح باشد و واجب باشد قضاى باقى هم چنان كه كسى كه روزهء بعضى از ايام ماه رمضان دارد و ترك باقى كند و اين مجرد وهم است زيرا كه هر يك از اين اجزاء شرط است در صحت باقى مانند اجزاء صلاة پس اگر حاج و مصلى اتيان ننمايد بهمهء اجزاء باطل است حج و صلاة او بخلاف صوم چه هر يك از ايام رمضان عبادت مستقله است كه مرتبط بروز ديگر نيست و احدهما شرط ديگرى نيست و لهذا محققان اصحاب ما گفته‌اند كه هر روزى از ايام رمضان مفتقر است به نيت مستقله چون اين مقرر شد بدان كه چند حكم لازم اينست يكى آنكه افساد نزد ما سببى است مستقل براى وجوب حج مانند غير آن از اسباب چون نذر و استيجار پس حج ديگر واجب باشد غير از اول يعنى بر او واجب شود اتمام حج فاسد با قضاى آن در سال ديگر و اگر چه مندوب بوده باشد و همچنين مىگوييم در حق كسى كه افساد صوم واجب معين كرده واجبست بر او اتمام و قضاى آن دوم اصحاب ما استدلال كرده‌اند به اين آيه بر وجوب اتمام حج و عمره كه مندوب باشند يعنى شروع در عمره و حج موجب اتمام آنست و اگر چه در اصل مندوب بوده باشد بجهة عموم و اتموا و نيز احاديث معتبره بر اين از ائمه هدى عليهم السلام منقولست سيم آنكه امر به اتمام هر دو دليل است بر وجوب هر يك از آن زيرا كه امر از براى وجوبست و وجوب هر يك از اجزا مستلزم وجوب ماهية مركبه است از اين اجزا بالضرورة پس عمره واجب باشد و اجماع اصحاب ما بر وجوب آنست و قراءة شاذه كه ( و اقيموا الحج و العمرة للَّه ) مصدق اينست و شافعى نيز بر اين است بخلاف ابو حنيفه و مالك كه آن را سنت ميدانند و تأويل آيه كرده‌اند به اينكه مراد اينست كه اذا شرعتم فيهما و شروع در ندب نزد ايشان نيز موجب اتمام است چهارم در قوله للَّه دلالت صريح است بر وجوب ايقاع حج و عمره خالصا للَّه بدون شوب ريا و سمعه و بدون قصد معاش خاصة و بر وجوب نيت در هر فعلى از افعال آن و عدم صحت وقوع آن از كافر به جهت عدم اخلاص از او و اگر چه حج و عمره بر او واجبند چه اسلام شرط صحت حج و عمره است نه شرط وجوب بخلاف شافعى كه اسلام را شرط وجوب آن ميداند با