مىباشد به كسى و آواز را شنود پس جريان لفظ قريب به جهت حسن بيان باشد و نميتواند بود كه مراد قرب مسافت باشد زيرا كه اين معنى در كسى متصور است كه متمكن باشد در مكانى و اين از صفات محدثات است ( تعالى اللَّه عن ذلك علوا كبيرا ) و صاحب كنز العرفان آورده كه اين آيه را تعلقى بصوم نيست و ذكر اين اينجا جهت آنست كه متضمن ذكر و دعا و اجابت است و در حديث آمده كه دعوة الصائم لا ترد پس به جهت اين از وظايف صائم شده بلكه از اعظم وظايف آن گشته خصوصا در شهر رمضان چه در آن ادعيه و اعمال واقع شده و در كتب مبسوطهء اصحاب مذكور است و گويند وجه ذكر اين آيه در اين مقام جهت آنست كه چون حق سبحانه بندگان خود را امر كرد بصوم شهر رمضان و مراعات اكمال عده آن و حث ايشان بر قيام نمودن بوظايف تكبير و شكر در عقب آن ذكر اين آيه نمود كه دال است بر آن كه او سبحانه خبير است باحوال ايشان و سميع باقوال ايشان و اجابت كنندهء دعاى ايشان و فرمود انى قريب و اين تمثيل كمال علم او است بافعال عباد و اقوال ايشان به حال كسى كه قريب المكان باشد بايشان و تنقيح مبحث آنست كه چون ثابت شده تجرد حق تعالى از مواد جسمانية پس نسبت او بجميع موجودات نسبت واحده باشد پس علم او محيط باشد بهر ذرهء از ذرات وجود و در اينمقام مفسران را اختلافست بعضى گويند كه دعا بمعنى طاعت است و اجابت بمعنى ثواب و همچنين است ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ و نزد جمعى ديگر مراد باجابت اجابت متعارفه است و بنا بر اين سؤالى وارد ميآيد كه بسيار هست كه دعا واقع مىشود و مستتبع اجابت نيست و در جواب گفته‌اند كه تقدير آيه اين است ( استجب لكم ان شئت ) پس اجابت مخصوص بمشيت او باشد و مصلحت بنده مانند قوله فَيَكْشِفُ ما تَدْعُونَ إِلَيْه إِنْ شاءَ و لهذا ائمهء عليه السّلام اجابت دعوات خود را منوط ساخته‌اند برضاى او سبحانه و صلاح بنده هم چنان كه در بعضى ادعيه ايشان آمده كه و لا حاجة من حوائج الدنيا و الآخرة لك فيها رضى ولى فيها صلاح الا قضيتها و يا مشروط است به آنكه آن دعا خير باشد و يا آنكه مراد باجابت لازم آنست كه آن سماع است چه آن از لوازم اجابت است پس حقتعالى بلا تأخير اجابت دعوت مؤمن مىكند و تأخير عطا ميفرمايد تا بيشتر دعا كند و استماع صوت او كند زيرا كه او سبحانه راز و نياز بندگان را دوست دارد و يا اجابت را اسباب و شرايط است و حصول آن موقوف است به آن اسباب و شروط پس عدم اجابت جهت فقد شرط آنست انتهى كلامه و در عدة الداعى مذكور است كه سبب منع اجابت اخلال شرط اجابتست از طرف سائل و اين يا آنست كه دعاى او مقيد بآداب و جامع شرايط نباشد چه دعا را آداب و شروط است و مصدق اينست كه عثمان بن عيسى از راوى حديث روايت كرده كه من ابى عبد اللَّه عليه السّلام را گفتم يا بن رسول اللَّه در كتاب خدا دو چيز را ميطلبم و نمييابم